ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!

 

Χρόνια Πολλά για την εθνική μας Επέτειο!!

Christian Johann Georg Perlberg (1806-1884)

Γερμανός ζωγράφος του 19ου αιώνα. Από τους σημαντικότερους ζωγράφους θεμάτων σχετικά με την Επανάσταση του 1821. Συμβολίζει μάχη των Ελλήνων κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Ακρόπολης, με κεντρική εμβληματική φιγούρα που παραπέμπει ίσως στον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Στη μάχη αυτή συμμετείχαν και Μεσογείτες αγωνιστές, μεταξύ των οποίων και Κορωπιώτες.

Λάδι σε μουσαμά 111 εκ x 125 εκ. 

Οι Μεσογείτες το 1821

 (Αναδημοσίευση άρθρου από τα Πρακτικά της  Β' Επιστημονικής Συνάντησης 1986, της Εταιρείας Μελετών Νοτιοανατολικής Αττικής)

Γράφει ο Κωνσταντίνος Πρίφτης

Πρόσκληση

 

ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΟΪΔΡΥΘΕΙΣΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΟΡΩΠΙΟΥ

(Άρθρο του Γεωργίου Αθ. Κόλλια , Προέδρου του Δ.Σ. της Ε.Ι.ΚΟΙ.ΜΕ.Κ. )

Αποτελεί πλέον κοινή διαπίστωση ότι, η περίοδος που ακολούθησε την εμπόλεμη και ταραγμένη δεκαετία 1940-1949,είναι η φάση της μετάβασης από τον παλαιό παραδοσιακό τρόπο ζωής σε ένα νέο κόσμο με διαφορετικό σύστημα αξιών ,νέους κώδικες και πρότυπα και όπου οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν «καταργήσει» σύνορα, αποστάσεις, χρόνους κ.α.

Η εικόνα του τόπου μας την δεκαετία του ’50 και πριν, ουδεμία σχέση έχει με τη σημερινή όπως ούτε ο τρόπος ζωής.

Υπήρξε ένας κόσμος που φεύγει και χάνεται και ένας καινούριος που, νομοτελειακά, καταλαμβάνει την θέση του. Αυτός που σβήνει ήταν, για πολλούς αιώνες και με πολύ μικρές παραλλαγές, ο πολιτισμός και ο τρόπος ζωής των ανθρώπων. Οι ασχολίες των κατοίκων, οι κοινωνικές εκδηλώσεις, οι ανθρώπινες σχέσεις, τα ήθη και έθιμα κ.α. υπήρξαν σχεδόν τα ίδια για πολλές γενιές.

Μετά τον Πόλεμο όμως τα πράγματα στην κοινωνία, στην οικονομία και στην τεχνολογία άρχισαν να αλλάζουν με ταχύτατους ρυθμούς(πόλεμος πατήρ…πάντων).Τα επιτεύγματα της τέχνης και της επιστήμης άλλαξαν ήδη θεαματικά τη ζωή μας.

Μπορεί να είναι αργά, αλλά έστω και τώρα είναι, όσο ποτέ, αναγκαία η συστηματική και οργανωμένη καταγραφή, αποτύπωση και διάσωση όλων εκείνων των στοιχείων που χάνονται και που συνιστούν την παράδοση στην ιστορία, στον πολιτισμό και στην κοινωνία αυτού του τόπου.

Είναι αλήθεια ότι, ευτυχώς ,στην κατεύθυνση αυτή έχουν υπάρξει εξαιρετικές προσπάθειες μεμονωμένων συμπολιτών μας - αλλά και συλλογικές - στον χώρο της ιστορίας και του πολιτισμού (φωτεινό παράδειγμα ο Γιάννης ο Πρόφης με την τεράστια προσφορά του-ηδη ιδρυτικό μας μέλος ).Φυσικά πάντα σημαντική είναι η πολιτιστική προσφορά της Δημοτικής Αρχής, τόσο της παρούσας όσο και προηγουμένων(ο Δήμαρχος είναι επίσης μέλος μας).

Αυτό που λείπει όμως είναι η συνολική και μεθοδική αντιμετώπιση της διατήρησης του πολιτισμού (ήθη, έθιμα) και των ιστορικών στοιχείων, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, παράλληλα με την ενθάρρυνση πρωτοβουλιών για νέα πολιτιστική δημιουργία και κοινωνικό προβληματισμό.

Φιλοδοξία μας είναι να συμβάλουμε στη συγγραφή και έκδοση της μιας και πλήρους (από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα) Ιστορίας του δήμου και της πόλεως του Κορωπίου.(Αποτελεί αρνητικό στοιχείο για όλους μας η μη ύπαρξη ενός τέτοιου έργου, που μπορεί κάποιος να συναντήσει σε πολύ μικρότερους δήμους.)

Θα επιδιώξουμε την καταγραφή και διάσωση των (απομενόντων) πολιτισμικών στοιχείων της περιοχής, σε συνεργασία με όλους τους φορείς και συλλόγους, σχετικούς με το αντικείμενο αλλά και πρόσωπα που προσφέρουν στο χώρο και θα συνδράμουμε τους νέους δημιουργούς.

Ως πολίτες και συμμέτοχοι του τοπικού κοινωνικού γίγνεσθαι, θα ασχοληθούμε με τα προβλήματα της κοινωνίας καθώς και με όλα τα σοβαρά και μεγάλα θέματα του τόπου με έρευνες, μελέτες και προτάσεις, παρέχοντας στους τοπικούς φορείς (τους οποίους ΔΕΝ πρόκειται να υποκαταστήσουμε) κάθε προκύπτουσα γνώση και γνώμη.

Προσβλέπουμε στην ένταξη και συμμετοχή όλο και περισσότερων νέων μελών με διάθεση για προσφορά στους πιο πάνω τομείς και στην πόλη. Ιδιαίτερα ελπίζουμε στην παρουσία των νεότερων γενεών και στους ανθρώπους με ειδικές γνώσεις και ενδιαφέροντα.

Έτσι συνδυάζοντας την γνώση με την εμπειρία, την θέληση με την οργάνωση, αλλά και με την προσπάθεια αξιοποίησης όλων των δυνατοτήτων (Πανεπιστήμια, πτυχιακές εργασίες, τοπικούς ερευνητές κ.α.), όπου και όπως είναι εφικτό, σκοπεύουμε να συμβάλουμε σε αυτή τη νέα πορεία.

Πρόθεσή μας είναι αυτή η ανεξάρτητη τοπική Εταιρεία Μελετών να αποτελέσει έναν χώρο συνάντησης και δημιουργίας όλων των ρευμά-των, των ιδεών και των ανθρώπων της πόλης στους χώρους της Παράδοσης, του Πολιτισμού και της Κοινωνίας.

 

Καλάβρυτα 13 Δεκεμβρίου 1943

 

Η «Μαύρη Δευτέρα» που σταμάτησαν τα ρολόγια στα Καλάβρυτα - Η ισοπέδωση του χωριού από τους Ναζί

Η κατοχή αποτελεί μια από τις πιο συγκλονιστικές περιόδους της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας.

Ο λαός μας, εξαντλημένος από την πολεμική εποποιία του 1940, υποχρεώθηκε να αντιμετωπίσει πολλαπλές περιπέτειες και κακουχίες:

την εισβολή των κατακτητών, το πρόβλημα της επιβίωσης, την οδυνηρή περιπέτεια της πείνας, εκτελέσεις, βασανιστήρια και καταστροφές.

Η ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων, τόπος με μακραίωνη ιστορική διαδρομή και επαναστατικό παρελθόν, υπέστη την περίοδο της Κατοχής τεράστιες απώλειες σε έμψυχο δυναμικό, με μαζικές εκτελέσεις αμάχων και ολοκληρωτικές καταστροφές. Στο χώρο της Αιγιαλείας και των Καλαβρύτων οργανώθηκε αντιστασιακό κίνημα ενάντια στους ξένους κατακτητές.

Οι Γερμανοί μπήκαν στα Καλάβρυτα στις 9 Δεκεμβρίου 1943. Δημιούργησαν έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη, προκειμένου να μην μπορεί κανείς να ξεφύγει.

Την έντονη ανησυχία των κατοίκων κατάφερε, παραπλανώντας τους, να κατευνάσει ο Γερμανός Διοικητής Ebersberger, ο οποίος τους διαβεβαίωσε ότι δεν πρόκειται κανείς να πάθει τίποτε και ότι ο στόχος τους ήταν η εξόντωση των ανταρτών. Προχώρησαν αρχικά στην πυρπόληση σπιτιών που ανήκαν σε αντάρτες και αναζήτησαν την τύχη των Γερμανών τραυματιών της Μάχης της Κερπινής.

Στις 12 Δεκεμβρίου οι Γερμανοί άρχισαν να ετοιμάζονται για να αποχωρήσουν την επομένη.

Το πρωί της 13ης Δεκεμβρίου, ημέρα Δευτέρα, πριν καλά καλά ξημερώσει, χτύπησαν τις καμπάνες της κεντρικής εκκλησίας και Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες διέταξαν να συγκεντρωθούν όλοι οι κάτοικοι στο Δημοτικό Σχολείο, αφού πάρουν μαζί τους μια κουβέρτα και τρόφιμα μιας ημέρας.

Στο κτίριο του σχολείου έγινε ο χωρισμός και ο αποχωρισμός. Τα γυναικόπαιδα κλείστηκαν στο σχολείο και οι άνδρες από 14 χρονών και πάνω οδηγήθηκαν σε φάλαγγες στην κοντινή Ράχη του Καππή (σήμερα Τόπος Θυσίας).

Ο χώρος ήταν προσεκτικά επιλεγμένος.

Η αμφιθεατρική του διαμόρφωση δεν θα επέτρεπε σε κανένα να γλιτώσει.

Οι Καλαβρυτινοί ήταν αναγκασμένοι να βλέπουν τις περιουσίες τους, τα σπίτια και ολόκληρη την πόλη, να καίγονται και μαζί τους να παραδίδονται στη φωτιά οι γυναίκες και τα ανήλικα παιδιά τους που ήταν έγκλειστα στο κτίριο του Σχολείου, το οποίο φρουρούσαν πάνοπλοι στρατιώτες.

Ο Γερμανός Διοικητής, για να καθησυχάσει και να παραπλανήσει τους συγκεντρωμένους, έδωσε το λόγο της στρατιωτικής του τιμής ότι δεν πρόκειται να τους σκοτώσουν.

Ολόκληρη η πόλη παραδόθηκε στις φλόγες

Την ίδια στιγμή ο Οδοντωτός κατηφόριζε κατάφορτος με τις σοδιές από το πλιάτσικο των Γερμανών στα σπίτια, στα μαγαζιά και στις αποθήκες, από όπου άρπαξαν ό,τι πολύτιμο υπήρχε.

Μαζί και τα χρήματα και τα αποθέματα των Τραπεζών και των Δημοσιών Υπηρεσιών, αφού προηγουμένως ανάγκασαν τους Διευθυντές να τα παραδώσουν. Από το ξενοδοχείο «Μέγας Αλέξανδρος», με μια πράσινη και ύστερα μια κόκκινη φωτοβολίδα, δόθηκε το σύνθημα της εκτέλεσης.

Τα πολυβόλα θέρισαν τους Καλαβρυτινούς.

Ακολούθησε η χαριστική βολή που ολοκλήρωσε το έγκλημα.

Από τα 13 άτομα που διασώθηκαν ο τελευταίος επιζών, Αργύρης Σερλελής, πέθανε στις 27/02/2005 .

Στο δημοτικό σχολείο, τα γυναικόπαιδα έζησαν στιγμές αγωνίας και τρόμου, καθώς οι φλόγες έζωναν το κτίριο του σχολείου.

Σπάζοντας πόρτες και παράθυρα κατάφεραν τελικά να ξεφύγουν τρέχοντας μακριά από τα σπίτια που φλέγονταν και άρχισαν να αναζητούν τους δικούς τους, ανηφορίζοντας προς το μέρος που είχαν οδηγήσει τους άνδρες και βρέθηκαν μπροστά στο πιο φρικιαστικό και απάνθρωπο θέαμα.

Άνδρες, πατεράδες, γιοι και αδελφοί κείτονταν νεκροί πλημμυρισμένοι στο αίμα.

Το μεγάλο δράμα των Καλαβρύτων είχε ξεκινήσει.

Τα νιάτα, οι δημιουργικές δυνάμεις της πόλης, περιουσίες και κόποι χρόνων αφανίστηκαν στις 2:34΄ της 13ης Δεκεμβρίου 1943, όπως δείχνουν οι δείκτες του σταματημένου ρολογιού της εκκλησίας.

Στο απόρρητο ραδιογράφημα της 117 Jager Division (Αρ.1595/43), καταγράφεται ο τελικός απολογισμός της Επιχείρησης Καλάβρυτα: (1) Κατεστράφησαν ολοκληρωτικά τα χωριά: Ρογοί, Κερπινή, Στάση Κερπινής, Άνω Ζαχλωρού, Κάτω Ζαχλωρού, Σούβαρδο, Βραχνί, Καλάβρυτα, Μοναστήρια Μεγάλου Σπηλαίου και Αγίας Λαύρας, Αγία Κυριακή, Αυλές, Βυσωκά, Φτέρη, Πλατανιώτισσα, Πυργάκι, Βάλτσα, Μελίσσια, Μοναστήρι Ομπλού, Λαπαναγοί, Μάζι, Μαζέικα, Παγκράτι, Μορόχωβα, Δερβένι, Βάλτος, Πλανητέρου, Καλύβια. (2) 696 Έλληνες εκτελέστηκαν…”.

Η συνέχεια του δράματος βρήκε τις γυναίκες να προσπαθούν με ότι είχε απομείνει, ακόμα και με τα χέρια, να σκάψουν πρόχειρους τάφους στην παγωμένη γη του Δεκέμβρη για να θάψουν τους νεκρούς τους. Με τις κουβέρτες που τους είχαν κοντά τους μετέφεραν τους σκοτωμένους στο νεκροταφείο και άλλους έθαψαν εκεί στο λόφο, σε μια τραγική σκηνή που κράτησε μέρες.

Ακολούθησε η προσπάθεια της επιβίωσης μέσα στα χαλάσματα, που έμελλε για χρόνια να στεγάσουν τις απορφανισμένες οικογένειες.

Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων «συγκίνησε και συνένωσε τους Έλληνες και δυνάμωσε τον αγώνα τους κατά του κατακτητή», ομολογεί ο τότε Γενικός Στρατιωτικός Διοικητής των Γερμανών στην Ελλάδα.

Οι Καλαβρυτινές Γυναίκες, οι Καλαβρυτινές Μανάδες, μορφές ηρωικές, παλεύοντας κάτω από δύσκολες συνθήκες, κατάφεραν να αναθρέψουν τα παιδιά τους και να ξαναχτίσουν την πόλη μέσα από τα ερείπια.

Στον Τόπο της Εκτέλεσης, ο Λευκός Σταυρός και η Καλαβρυτινή Μάνα, αιώνια σύμβολα του μαρτυρίου, εξακολουθούν να στέλνουν μηνύματα ειρήνης και συναδέλφωσης των λαών του κόσμου.

Πηγή: www.kalavrita.gr

Η "Εταιρεία Ιστορικών και Κοινωνικών Μελετών Κορωπίου"

 Ανακοίνωση Τύπου
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ
ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΟΡΩΠΙΟΥ
Πινδάρου 4 19441 Κορωπί
email: eikoimek@gmail.com

ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΣΕ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΔΣ

Σήμερα στις 9/12/2021, ημέρα Πέμπτη και ώρα 19.00 στα Γραφεία του Επιμορφωτικού Συλλόγου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ επί της Οδού Πινδάρου 4, κατόπιν προσκλήσεως του πλειοψηφίσαντος Συμβούλου κ. Γεωργίου Κόλλια, από τις αρχαιρεσίες της Γενικής Συνέλευσης στις 28/11/2021, κλήθηκαν σύμφωνα με το νόμο και το Καταστατικό, τα εκλεγέντα μέλη του πρώτου Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρείας, με μοναδικό θέμα ημερησίας διάταξης:

«Συγκρότηση Διοικητικού Συμβουλίου σε Σώμα»

Μετά από ψηφοφορία, εκλέχθηκαν οι παρακάτω Σύμβουλοι με τις αντίστοιχες αρμοδιότητες:
Πρόεδρος: Γεώργιος Κόλλιας,
Αντιπρόεδρος: Ευάγγελος Αναγνώστου
Γενικός Γραμματέας: Νικόλαος Λάζαρης
Ταμίας: Αθανάσιος Πουλάκης
Μέλος: Μιχαήλ Δήμας
Μέλος: Δημήτριος Πρόφης
Μέλος: Παναγιώτης Κωτσόβολος
Μέλος: Αγλαΐα -Λίλη Λάμπρου
Μέλος: Σταμάτιος Γεωργάκης

Η θητεία του παρόντος Διοικητικού Συμβουλίου είναι Διετής.

                           Για το Διοικητικό Συμβούλιο


Ο Πρόεδρος                                              Ο Γενικός Γραμματέας

Γεώργιος Κόλλιας                                        Νικόλαος Λάζαρης

Ιστορίες φωτογραφίας: Ιούνης του ‘44

"Παρέα"

Γράφει ο Βαγγέλης Αναγνώστου

Η ιστορία μιας χώρας είναι η ιστορία των ανθρώπων της. Θα μπορούσαμε να φανταστούμε την Ελλάδα της κατοχής μόνον ως εξιστόρηση πολεμικών συμβάντων χωρίς όλα όσα στοίχειωναν τη ζωή των ανθρώπων στα μετόπισθεν; Συνειδητοποίησα αυτή την αλήθεια χάρη σε μια παλιά φωτογραφία της εποχής. Η οποία μπορεί να γίνει φορέας παιδείας και πολιτικής χειραφέτησης. Σε βοηθά να αποκτήσεις μια συνείδηση των ιστορικών πεπραγμένων στην αυθεντική τους διάσταση ανατρέχοντας στο παρελθόν της.

Την ξεχώρισα, ξεφυλλίζοντας ένα κιτρινισμένο φωτογραφικό άλμπουμ με εμφανή τα σημάδια του χρόνου. Ίσως επειδή γνωρίζω όλα σχεδόν τα πρόσωπα που απεικονίζονται, στην νεανική τους ηλικία. Απεικονίζει στιγμές ξενοιασιάς μιας συντροφιάς που απολαμβάνει τον ήλιο μακριά από την πόλη. Ο άνθρωπος που τακτοποίησε τις φωτογραφίες στο άλμπουμ πρέπει να ήταν πολύ επιμελής, με υψηλή καλαισθησία και συνείδηση ιστορικής καταγραφής γιατί έχει σημειώσει τόπο και χρόνο.

Στο Κορωπί της δεκαετίας του ΄40, δεν υπήρχαν σκόρπια σπίτια εκτός του αστικού ιστού. Γι΄ αυτό τα ξωκλήσια όταν γιόρταζαν, συγκέντρωναν παρέες κυρίως νεανικές. Εκεί υπήρχε η αίσθηση της εξοχής και της φιλικής γης μακριά από την πόλη, επειδή γύρω από το ναό φύτρωναν πεύκα, ευκάλυπτοι, πικροδάφνες. Σε κάποια τέτοια μέρα γιορτής, μέρα τοπικού πανηγυριού, τραβήχτηκε αυτή η φωτογραφία, κιτρινισμένη από τα χρόνια αλλά διαυγέστατη στις λεπτομέρειες. Η νιότη ξεχειλίζει στην εικόνα παρά το ότι παρέμεινε στην λήθη αρκετό καιρό.

Η ημερομηνία είναι Ιούνης 1944. Η τοποθεσία στους πρόποδες του Υμηττού προς την πλευρά των Μεσογείων. Οι ντόπιοι την λένε Χαλιδού. Απέχει 2-3 χιλιόμετρα μακριά από το Κορωπί γι’ αυτό φαίνονται μερικά γαϊδουράκια που χρησίμευσαν σαν μεταφορικό μέσο. Η χαρούμενη συντροφιά της εικόνας αποτελείται από άνδρες και γυναίκες ανάμεσα στα 20 και τα 30. Όλοι από το Κορωπί. Κανένας τους δεν βρίσκεται πλέον στην ζωή. Όλοι χαμογελούν, τυπικοί χαρούμενοι εκδρομείς που χαίρονται την φύση. Πιθανώς κάποιοι θα τους αναγνωρίσουν. Ντυμένοι απλά με άνετα, δροσερά καλοκαιρινά ρούχα. Φαρδιά πουκάμισα και σηκωμένα μανίκια οι άνδρες ενώ κάποιος φοράει τις τυπικές τιράντες. Τα μονοκόμματα φορέματα των γυναικών είναι υπέροχα στην απλότητα τους με φαρδείς γιακάδες και μεσάτα πουκάμισα. Όλοι μένουν στην ίδια γειτονιά, οι περισσότεροι έχουν συγγενικές σχέσεις μεταξύ τους. Γύρω-γύρω άλλες παρόμοιες παρέες διασκορπισμένες και πολλά παιδιά. Τίποτα δεν θυμίζει τα τέσσερα χρόνια πείνας, κυριαρχίας και καταπίεσης από τον κατακτητή και τις λυπητερές ιστορίες του τότε.

Ιούνης 1944, έξη μήνες πριν τον τρομερό Δεκέμβρη του 1944. Μια χρονιά βαριά στην ζωή των Ελλήνων που όμως αφήνει κάποια χαραμάδα αισιοδοξίας αφού είναι ορατό το τέλος και η έκβαση του πολέμου με αναμενόμενη την απελευθέρωση της πατρίδας. Κανείς όμως δεν υποψιάζεται την εμφυλιοπολεμική λαίλαπα που ήδη έχει αρχίσει και τις τραγικές συνέπειες της.

 

Συλλογική Μνήμη και Συλλογική Ταυτότητα

Απόσπασμα από τον Πίνακα του Γιάννη Πρόφη "Το κάψιμο του Κορωπίου"

Γράφει η Αγγελική Φατούση*

Η συλλογική ταυτότητα έχει άμεση εξάρτηση από την ατομική, θα μπορούσε ίσως να οριστεί ως το πλήθος των ατομικών ταυτοτήτων ενός συνόλου που μοιράζονται μεταξύ τους κοινές ηθικές αξίες και κώδικες, τους ενώνει δηλαδή μία κοινή ταυτότητα. Στην παρούσα εργασία καλούμαστε να επιλέξουμε μία συλλογική ταυτότητα και να εξετάσουμε με ποιους τρόπους και για ποιους λόγους η συλλογική μνήμη διαδραματίζει βασικό ρόλο στη συγκρότηση της. Η επιλογή μου αφορά στη συλλογική ταυτότητα των κατοίκων του Κορωπίου και στο ολοκαύτωμα του από τους Γερμανούς την 9η Οκτωβρίου του 1944. 

Η τραγωδία του Κορωπίου με συνολικά 47 νεκρού[1]ς και πάνω από 400 καμένες οικίες και κτήρια εντάσσεται στην πάγια τακτική αντιποίνων των ναζιστικών στρατιωτικών δυνάμεων ώστε να αντιμετωπίσουν την αντίσταση στην Ελλάδα όπως και στις υπόλοιπες χώρες που είχαν καταλάβει. Έτσι η καταστροφή της περιοχής από τους Γερμανούς πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο αντιποίνων για την ενέδρα και προσβολή από τους αντάρτες του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ σε γερμανική μονάδα που εγκατέλειπε μια ημέρα πριν το Κορωπί. Το ολοκαύτωμα του Κορωπίου αποτέλεσε μία από τις τελευταίες θηριωδίες των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής αφού στις 12 Οκτωβρίου του 1944 έφυγαν από την Αθήνα αφήνοντας πίσω τους τα σημάδια μιας σκληρής κατοχής με ολέθρια αποτελέσματα για την Ελλάδα. 

Η συλλογική μνήμη εδώ διαδραματίζει βασικό ρόλο στην συγκρότηση της συλλογικής ταυτότητας των κατοίκων του Κορωπίου, οι οποίοι μέσα από τις προσωπικές τους μαρτυρίες ανασύρουν τα τραυματικά γεγονότα του παρελθόντος που διεκδικούν τη θέση τους στην ιστοριογραφία. Κατά μία έννοια λοιπόν, η μνήμη ενός μεμονωμένου ατόμου μπορεί να φαίνεται προσωπική[2] όμως στην πραγματικότητα είναι άμεσα εξαρτημένη από τις κοινές μνήμες, ενός πολέμου ή και μιας κοινότητας όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση. Η μνήμη των κατοίκων του Κορωπίου για τα γεγονότα της καταστροφής της περιοχής εμφανίζεται κοινή, οι αφηγήσεις των ανθρώπων συμπίπτουν[3] ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων, επαγγελματικής ιδιότητας, κτλ. Αυτό από μόνο του θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ένα στοιχείο που επιβεβαιώνει μια κάποιου είδους αξιοπιστία από την πλευρά των μαρτύρων. Επιπροσθέτως, η μνήμη αναγνωρίζει τη σχέση ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν ως σχέση ερμηνευτικών πλαισίων[4] ανάμεσα στην εμπειρία που έζησαν οι άνθρωποι αυτοί και στην ανάμνηση που τους αφήνει η αφήγησης της. Έτσι, εάν δεχθούμε ότι η συλλογική μνήμη είναι η μελέτη μιας κοινής ταυτότητας η οποία συνδέει μια κοινωνία, όπου τα μέλη της μπορεί να έχουν διαφορετικές πεποιθήσεις, τότε η ιδέα του ερμηνευτικού πλαισίου μπορεί να αναδείξει τη μνήμη ως κομμάτι στη συγκρότηση της συλλογικής ταυτότητας. 

Κατά τον M. Halbwachs[5] οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να θυμούνται μόνο ως μέλη μιας ομάδας όπου ανήκουν και αυτό συμβαίνει ακόμα και όταν πρόκειται να ξυπνήσουν τις πιο προσωπικές τους αναμνήσεις. Με αυτήν τη λογική, η συλλογική μνήμη στηρίζεται στην βιωμένη εμπειρία και χάρη σε αυτήν ένα άτομο μπορεί να ανακαλέσει γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν και είναι συνυφασμένα με την προσωπική του ζωή. Οι μαρτυρίες αποτελούν μία αξιόπιστη μέθοδο για να εξετάσουμε τη σχέση αλληλεπίδρασης[6] ατομικής και συλλογικής μνήμης αναφορικά με την χρονιά του 1944 όπου συνέβησαν τα συγκεκριμένα γεγονότα. Έτσι κατά μαρτυρία των κατοίκων του Κορωπίου το απόγευμα της 8ης Οκτωβρίου του 1944 Γερμανοί στρατιώτες επιβιβασμένοι σε στρατιωτικά φορτηγά εγκατέλειπαν τη περιοχή και μάλιστα χαιρετούσαν[7] τους κατοίκους του χωριού οι οποίοι ανταπέδιδαν. Οι αντάρτες όμως τους περίμεναν στο ύψωμα Κοντράτσι ανοίγοντας πυρά εναντίον τους τα οποία οι Γερμανοί ανταπέδωσαν, αυτό δεν κράτησε πολύ με τους ελασίτες τελικά να υποχωρούν, ενώ σύμφωνα με αυτά που άκουσαν οι περισσότεροι μάρτυρες δεν υπήρχαν νεκροί και από τις δύο πλευρές. Ο κόσμος που δεν περίμενε αυτή την τροπή των γεγονότων κλείστηκε στα σπίτια του για να σωθεί από τα πυρά ενώ άλλοι εγκατέλειψαν τη περιοχή. Οι Γερμανοί με τη ρίψη φωτοβολίδων μέχρι τις πρωινές ώρες ζητούσαν ενισχύσεις οι οποίες τελικά έφθασαν. Μόλις ανέτειλε ο ήλιος όσοι κάτοικοι είχαν απομείνει στα σπίτια τους άκουγαν τους συνεχείς πυροβολισμούς όλο και πιο κοντά ενώ οι φωτιές στα κτίσματα ήταν πλέον εμφανείς, τα γεγονότα αυτά έτρεψαν τους περισσότερους από τους Κορωπιώτες σε φυγή. Σύμφωνα με τους μάρτυρες τα γερμανικά στρατεύματα κατέφθασαν στο χωριό από το κέντρο υγείας και στο εσωτερικό του από τρεις κατευθύνσεις[8] σκοτώνοντας όποιον και ότι έβρισκαν μπροστά τους. Ακόμη και αν η αιτία αυτής της επίθεσης ήταν η προσβολή από τους αντάρτες του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ σε γερμανική μονάδα, αυτό δεν απαλλάσσει[9] σε καμία περίπτωση τους Γερμανούς από αυτήν την εγκληματική πράξη, τα θύματα εξάλλου θα μπορούσαν να είναι εκατοντάδες αν οι κάτοικοι δεν είχαν προλάβει να φύγουν εγκαίρως. 

Εν κατακλείδι, τα βιώματα αυτά των κατοίκων του Κορωπίου υπήρξαν πολύ έντονα, στιγματίζοντας τη μνήμη τους για ολόκληρη τη ζωή τους. Εξάλλου οι μνήμες γίνονται περισσότερο συλλογικές όσο περισσότερο αφήνουμε πίσω το χρόνο[10] και τον τόπο όπου συνέβησαν τα πραγματικά γεγονότα. Είναι οι αναπαραστάσεις εκείνων των γεγονότων που επαναλαμβάνονται μέσα στο χρόνο αυτές που καθορίζουν το κέντρο της ιστορικής μνήμης αλλά και της συλλογικής ταυτότητας. 

Παραπομπές

[1] Δημήτρης Αποστολόπουλος, Η καταστροφή του Κορωπίου στην κατοχή, εκδόσεις Δήμου Κρωπίας, Κορωπί, 2018 (1η έκδοση), σ. 131. 

[2] Lynn Abrams, Θεωρία προφορικής ιστορίας, μτφρ. Λουκάς Ρινόπουλος, εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα, 2010, σ.137. 

[3] Δημήτρης Αποστολόπουλος, ό.π., εκδόσεις Δήμου Κρωπίας, Κορωπί, 2018 (1η έκδοση) σ.133. 

[4] Πολυμέρης Βόγλης, Η δεκαετία του 1940 ως παρελθόν: Μνήμη, μαρτυρία, ταυτότητα, Τα ιστορικά, τόμος 25, τεύχος 47, εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα, 2007, σ.442. 

[5] Πολυμέρης Βόγλης, ό.π., εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα, 2007, σ.445. 

[6] Πολυμέρης Βόγλης, ό.π., σ. 446. 

[7] Δημήτρης Αποστολόπουλος, ό.π., εκδόσεις Δήμος Κρωπίας, Κορωπί, σ. 148. 

[8] Δημήτρης Αποστολόπουλος, ό.π., σ.153. 

[9] Δημήτρης Αποστολόπουλος, ό.π., σ. 160. 

[10] Πολυμέρης Βόγλης, ό.π., σ.451. 

Βιβλιογραφία

Δημήτρης Αποστολόπουλος, Η καταστροφή του Κορωπίου στην κατοχή, εκδόσεις Δήμου Κρωπίας, Κορωπί, 2018 (1η έκδοση)

Lynn Abrams, Θεωρία προφορικής ιστορίας, μτφρ. Λουκάς Ρινόπουλος, εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα, 2010

Πολυμέρης Βόγλης, Η δεκαετία του 1940 ως παρελθόν: Μνήμη, μαρτυρία, ταυτότητα, Τα ιστορικά, τόμος 25, τεύχος 47, εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα, 2007

* Η Αγγελική Φατούση είναι φοιτήτρια στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και το παραπάνω κείμενο αποτελεί πρόσφατη γραπτή εργασία της με θέμα "Επιλέξτε μια συλλογική ταυτότητα και εξετάστε με ποιους τρόπους και για ποιους λόγους η συλλογική μνήμη διαδραματίζει βασικό ρόλο στη συγκρότησή της"

ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ

Στην Κατοχή (1941-1944), στην Κερατέα και στην ευρύτερη Λαυρεωτική δημιουργήθηκαν «σύνδεσμοι», που ελέγχονταν κυρίως από το συμμαχικό στρατηγείο Μέσης Ανατολής.

Οι φυγαδεύσεις γίνονταν κυρίως από το Τουρκολίμανο Κερατέας, το Εννιά (αλλιώς Αυλάκι), το Δασκαλειό, την Κακή Θάλασσα, την Ανάβυσσο, το Πόρτο Ράφτη και τη Ραφήνα.

Από το Εννιά φυγαδεύτηκε (8-4-1944) ο μετέπειτα πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου. Υπεύθυνος της όλης επιχείρησης ήταν ο Τάσος Ζαρολιάγκης.

Από την Ανάβυσσο, διέφυγε με καΐκι (Αύγουστος 1944) και ο Κων. Καραμανλής, μετέπειτα πρωθυπουργός και Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Άλλοι πολιτικοί, που επίσης διέφυγαν, ήταν οι Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Παναγής Παπαληγούρας και Γιάννης Χαραλαμπόπουλος. Σημεία διαφυγής υπήρχαν επίσης στην Εύβοια (Καλιανοί, Ζάρκα και Τσακαίοι), στη νότια Πελοπόννησο, στ’ ακριτικά νησιά του Αιγαίου και στη νότια παραλία της Κρήτης. Αρκετές φορές, τους διαφεύγοντες παραλάμβαναν αγγλικά υποβρύχια.

Η διαφυγή είχε και την… Μπουμπουλίνα της. Έτσι αποκαλούσαν την αδελφή του Νικόλα Ντελένια, που διατηρούσε ταβέρνα στο Τουρκολίμανο Κερατέας. Η ταβέρνα και μια κοντινή σπηλιά ήταν σημαντικό κέντρο διακίνησης Ελλήνων και ξένων.

(Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο forkeratea.com)

Περισσότερα, στο εξαιρετικό άρθρο του Γιώργου Ιατρού: "Οι φυγαδεύσεις Ελλήνων και Συμμάχων από την ακτογραμμή της Κερατέας στη διάρκεια της Κατοχής"