Σε συνέχεια προηγούμενου άρθρου μας, σχετικά με την ύπαρξη γερμανικών δυνάμεων στην Αττική και τα Μεσόγεια και την κινητικότητα που υπήρχε τις τελευταίες ημέρες, προσθέτουμε μερικά ακόμη πληροφοριακά στοιχεία, προερχόμενα αυτή τη φορά από το πολεμικό ημερολόγιο Οκτωβρίου 1944, της Διεύθυνσης Επιχειρήσεων του Γενικού Επιτελείου του γερμανικού Πολεμικού Ναυτικού.
Το ημερολόγιο, μεταφράσθηκε στην αγγλική γλώσσα από την υπηρεσία ναυτικής ιστορίας του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ και πριν από μερικά χρόνια, αφού χαρακτηρίσθηκε από πλευράς ασφαλείας ως "αδιαβάθμητο", δόθηκε στην δημοσιότητα προς ελεύθερη ανάγνωση του ενδιαφερόμενου κοινού.
 |
Πολεμικό Ημερολόγιο μηνός Οκτωβρίου 1944 της Διεύθυνσης Επιχειρήσεων του γερμανικού ΓΕΝ. Μετάφραση στην αγγλική από την Υπηρεσία ναυτικής Ιστορίας του Πολεμικού Ναυτικού ΗΠΑ.
(Πηγή: Washington, D.C. : Office of Naval Intelligence, 1948-1955) |
Αποτελεί πλούσια πηγή ιστορικών πληροφοριών για την αντίληψη που είχαν οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις τον Οκτώβριο του 1944 για όλα τα μέτωπα και τα θέατρα επιχειρήσεων, δίνοντας περισσότερη βαρύτητα στις ναυτικές επιχειρήσεις, λόγω αντικειμένου. Οι εκτιμήσεις των επιτελείων που οδηγούσαν στη λήψη αποφάσεων των διοικήσεων, καταγράφονται με σαφήνεια και επιτρέπουν στον ιστορικό μελετητή να συνθέτει και να αναπαράγει την εικόνα των γεγονότων εκείνης της δύσκολης εποχής, με μεγαλύτερη ευκρίνεια.
Θα περιορισθούμε στο πρώτο 10ήμερο του Οκτωβρίου του 1944 και θα εστιάσουμε περισσότερο εκεί που μας ενδιαφέρει, δηλαδή στην εικόνα της περιοχής της Αττικής και στις μετακινήσεις στρατευμάτων προς και από αυτήν. Για τους Γερμανούς βέβαια, το Θέατρο Επιχειρήσεων του Αιγαίου είχε λάβει χαμηλότερη προτεραιότητα σε σχέση με τα υπόλοιπα, (Ιταλία, Γαλλία, Αν. Ευρώπη) κάτι που φαίνεται καθαρά μέσα στο Πολεμικό Ημερολόγιο (σελ. 4).
1 Οκτωβρίου 1944
Εκτιμήσεις επιτελείου
" Η σχετική αδράνεια των Βρετανών στην ανατολική Μεσόγειο, καταδεικνύει ότι η περιοχή έχει γίνει δευτερεύον θέατρο επιχειρήσεων.." (σελ 4)
" Η σχετική αδράνεια των Βρετανών στην ανατολική Μεσόγειο, καταδεικνύει ότι η περιοχή έχει γίνει δευτερεύον θέατρο επιχειρήσεων.." (σελ 4)
"..Favored by only slight enemy naval and air activity, further troop units could be transferred to the mainland from the islands of Rhodes and Crete."
..Η ευνοϊκή (σ.σ. για μας) χαλαρή εχθρική ναυτική και αεροπορική δραστηριότητα, θα μπορούσε να μας επιτρέψει την περαιτέρω μετακίνηση μονάδων από Ρόδο και Κρήτη στην ηπειρωτική Ελλάδα.. (σελ. 5)
Αναφορές
...Η ναρκοθέτηση στον κόλπο της Ελευσίνας, διεξήχθη σύμφωνα με το σχέδιο.
Οι νηοπομπές μικρών σκαφών από Δωδεκάνησα κρατήθηκαν λόγω καιρικών συνθηκών...(σελ. 12)
Αναφορές
...Η ναρκοθέτηση στον κόλπο της Ελευσίνας, διεξήχθη σύμφωνα με το σχέδιο.
Οι νηοπομπές μικρών σκαφών από Δωδεκάνησα κρατήθηκαν λόγω καιρικών συνθηκών...(σελ. 12)
2 Οκτωβρίου 1944
Αναφορές
Η Διεύθυνση Επιχειρήσεων επικοινώνησε με το Γενικό Επιτελείο της Πολεμικής Αεροπορίας, για διάθεση μεταγωγικών αεροσκαφών στην περιοχή του Αιγαίου. Η ακόλουθη απάντηση ελήφθη σήμερα:
1. Δεν διαθέτουμε αρκετά αποθέματα καυσίμων στην Ελλάδα, για να αναληφθούν μεταφορές με μεγάλα μεταγωγικά αεροσκάφη.
2. Η οργάνωση και η υποδομή των αεροπορικών υπηρεσιών και δυνάμεων επιφανείας, έχει καταστραφεί σε μεγάλη έκταση. Είναι αδύνατον να διασπαρούν οι Μοίρες (μεταγωγικών). Η τελευταία εχθρική αεροπορική επιδρομή στην Αθήνα, δείχνει καθαρά ότι πρέπει να αναμένουμε περαιτέρω καταστροφές έργων υποδομής.
3. Για την ασφάλεια των επίγειων εγκαταστάσεων, είναι απαραίτητη η διάθεση μαχητικών αεροσκαφών. Δυστυχώς όμως δεν είναι δυνατή η διάθεση την παρούσα περίοδο. Δεν μπορούν να διατεθούν βομβαρδιστικά, για την επικείμενη εκκένωση από Ελλάδα, στο συγκεκριμένο θέατρο επιχειρήσεων. Μια παρόμοια απαίτηση της Ανωτάτης Διοικήσεως χερσαίων δυνάμεων δεν έγινε δεκτή. (σελ. 20)
Η εκκένωση της νήσου Αστυπάλαιας διεξάγεται κανονικώς..(σελ.42)
Η Διεύθυνση Επιχειρήσεων επικοινώνησε με το Γενικό Επιτελείο της Πολεμικής Αεροπορίας, για διάθεση μεταγωγικών αεροσκαφών στην περιοχή του Αιγαίου. Η ακόλουθη απάντηση ελήφθη σήμερα:
1. Δεν διαθέτουμε αρκετά αποθέματα καυσίμων στην Ελλάδα, για να αναληφθούν μεταφορές με μεγάλα μεταγωγικά αεροσκάφη.
2. Η οργάνωση και η υποδομή των αεροπορικών υπηρεσιών και δυνάμεων επιφανείας, έχει καταστραφεί σε μεγάλη έκταση. Είναι αδύνατον να διασπαρούν οι Μοίρες (μεταγωγικών). Η τελευταία εχθρική αεροπορική επιδρομή στην Αθήνα, δείχνει καθαρά ότι πρέπει να αναμένουμε περαιτέρω καταστροφές έργων υποδομής.
3. Για την ασφάλεια των επίγειων εγκαταστάσεων, είναι απαραίτητη η διάθεση μαχητικών αεροσκαφών. Δυστυχώς όμως δεν είναι δυνατή η διάθεση την παρούσα περίοδο. Δεν μπορούν να διατεθούν βομβαρδιστικά, για την επικείμενη εκκένωση από Ελλάδα, στο συγκεκριμένο θέατρο επιχειρήσεων. Μια παρόμοια απαίτηση της Ανωτάτης Διοικήσεως χερσαίων δυνάμεων δεν έγινε δεκτή. (σελ. 20)
Η εκκένωση της νήσου Αστυπάλαιας διεξάγεται κανονικώς..(σελ.42)
3 Οκτωβρίου 1944
Η νήσος Σάμος εκκενώθηκε πλήρως από γερμανικά στρατεύματα. (σελ. 48)
Η Ναυτική Διοίκηση Αιγαίου αναφέρει ότι η παρούσα κατάσταση, επιβάλλει την συγκέντρωση όλων των περιπολικών και πλοίων συνοδείας για την προστασία της γραμμής Πειραιάς-Σούνιο-Νησίδα Καβαλιανή-Τρίκερι-Θεσ/νίκη. Ως εκ τούτου, μία ομάδα τορπιλακάτων, περιπολικών και ναρκαλιευτικών θα σχηματισθεί στον Πειραιά ..
Η διώρυγα της Κορίνθου, κλείστηκε το απόγευμα της 3ης Οκτωβρίου από τον Στρατό..(σελ. 66)
Η νήσος Σάμος εκκενώθηκε πλήρως από γερμανικά στρατεύματα. (σελ. 48)
Η Ναυτική Διοίκηση Αιγαίου αναφέρει ότι η παρούσα κατάσταση, επιβάλλει την συγκέντρωση όλων των περιπολικών και πλοίων συνοδείας για την προστασία της γραμμής Πειραιάς-Σούνιο-Νησίδα Καβαλιανή-Τρίκερι-Θεσ/νίκη. Ως εκ τούτου, μία ομάδα τορπιλακάτων, περιπολικών και ναρκαλιευτικών θα σχηματισθεί στον Πειραιά ..
Η διώρυγα της Κορίνθου, κλείστηκε το απόγευμα της 3ης Οκτωβρίου από τον Στρατό..(σελ. 66)
4 Οκτωβρίου 1944
Ο Αρχηγός ΓΕΝ, διέταξε την έρευνα για την εξακρίβωση των αιτίων του υψηλού δείκτη απωλειών σκαφών στο Αιγαίο, από δραστηριότητες εχθρικών υποβρυχίων σε συγκεκριμένα σημεία..(σελ. 71)
Η νήσος Αστυπάλαια εκκενώθηκε (σελ. 75)
Το απόγευμα της 3ης Οκτωβρίου 16 εχθρικά αεροσκάφη προσέβαλαν δική μας νηοπομπή από μηχανοκίνητα ιστιοφόρα σκάφη (σ.σ. καΐκια) στην περιοχή της Μικρονήσου (σ.σ. εκτιμάται ότι αναφέρεται στις Μακρόνησο). Δύο ιστιοφόρα κατεστράφησαν. Δύο εχθρικά αεροσκάφη καταρρίφθηκαν.
Ο Ναυτικός Διοικητής Αιγαίου καταλήγει στην εκτίμηση ότι:
Η αποστολή του ναυτικού μας στον Πειραιά, περιορίζεται στην μεταφορά περίπου 2.500 ανδρών των ναυτικών διοικήσεων και ισάριθμων Γερμανών καταδίκων και Ιταλών αιχμαλώτων πολέμου. Τα ατμόπλοια, Zευς, Lola, Laudon, Engerau και Anna I, διατίθενται προς τούτο. Εάν όλα πάνε καλά, αναμένεται η εκκένωση της ναυτικής βάσης Αθηνών-Πειραιά στις 10 Οκτωβρίου...
Η ομάδα ναρκοθέτιδων του στολίσκου παράκτιας άμυνας Αττικής, θα αναλάβει την ναρκοθέτηση του Σαρωνικού, καθώς και την κάλυψη των δικών μας κινήσεων
Υπάρχει η πρόθεση να εξοπλίσουμε και τις τορπιλακάτους με νάρκες για την εξασφάλιση των σημείων συνάντησης των νηοπομπών.
Το Ναυαρχείο θα μετακινηθεί προς Θεσ/νίκη στις 8 Οκτωβρίου. (σελ. 91)
Ο Αρχηγός ΓΕΝ, διέταξε την έρευνα για την εξακρίβωση των αιτίων του υψηλού δείκτη απωλειών σκαφών στο Αιγαίο, από δραστηριότητες εχθρικών υποβρυχίων σε συγκεκριμένα σημεία..(σελ. 71)
Η νήσος Αστυπάλαια εκκενώθηκε (σελ. 75)
Το απόγευμα της 3ης Οκτωβρίου 16 εχθρικά αεροσκάφη προσέβαλαν δική μας νηοπομπή από μηχανοκίνητα ιστιοφόρα σκάφη (σ.σ. καΐκια) στην περιοχή της Μικρονήσου (σ.σ. εκτιμάται ότι αναφέρεται στις Μακρόνησο). Δύο ιστιοφόρα κατεστράφησαν. Δύο εχθρικά αεροσκάφη καταρρίφθηκαν.
Ο Ναυτικός Διοικητής Αιγαίου καταλήγει στην εκτίμηση ότι:
- Ο εχθρός έχει καταλάβει τον Πόρο και έχει λάβει θέση πλευροκοπήσεως του Σαρωνικού Κόλπου. Οι εχθρικές προθέσεις είναι αδιευκρίνιστες, αφού δεν έχει αναχωρήσει νηοπομπή μας έως τώρα από Πειραιά. Η κατάσταση θα διευκρινιστεί μόλις το ατμόπλοιο "Ζευς" με δύο τορπιλακάτους και δύο ναρκαλιευτικά αναχωρήσει για Θεσσαλονίκη.
- Εκτιμάται ότι δεν υπάρχει λόγος για τον εχθρό ν' αναλάβει επιθετική δράση εναντίον της παραπάνω ναυτικής δύναμης, καθόσον είναι σε θέση οποιαδήποτε στιγμή να κλείσει τον Ευβοϊκό Κόλπο με ρίψη ναρκών από αέρος, ή να καταστρέψει ναυτικές μας δυνάμεις στην θάλασσα ή στα λιμάνια.
- Εάν ο εχθρός δεν αναλάβει επιθετική δράση, θα εξαχθεί το συμπέρασμα ότι θα προσπαθήσει να καταλάβει τον Πειραιά ανέπαφο, αμέσως μετά την δική μας αποχώρηση.
Η αποστολή του ναυτικού μας στον Πειραιά, περιορίζεται στην μεταφορά περίπου 2.500 ανδρών των ναυτικών διοικήσεων και ισάριθμων Γερμανών καταδίκων και Ιταλών αιχμαλώτων πολέμου. Τα ατμόπλοια, Zευς, Lola, Laudon, Engerau και Anna I, διατίθενται προς τούτο. Εάν όλα πάνε καλά, αναμένεται η εκκένωση της ναυτικής βάσης Αθηνών-Πειραιά στις 10 Οκτωβρίου...
Η ομάδα ναρκοθέτιδων του στολίσκου παράκτιας άμυνας Αττικής, θα αναλάβει την ναρκοθέτηση του Σαρωνικού, καθώς και την κάλυψη των δικών μας κινήσεων
Υπάρχει η πρόθεση να εξοπλίσουμε και τις τορπιλακάτους με νάρκες για την εξασφάλιση των σημείων συνάντησης των νηοπομπών.
Το Ναυαρχείο θα μετακινηθεί προς Θεσ/νίκη στις 8 Οκτωβρίου. (σελ. 91)
5 Οκτωβρίου 1944
Απόσπασμα συσκέψεως στο ΓΕΝ την 11.00
Αιτήσεις της Διοικήσεως Νότου περί:
α. Διαθέσεως βομβαρδιστικών αεροσκαφών στο Αιγαίο
Το νεώτερο αυτό αίτημα (σ.σ. της Διοικήσεως Νότου), εκτιμάται από το ΓΕΝ ως ανεδαφικό. Η μη έγκριση του δικού μας αιτήματος από το ΓΕΑ, έγινε απόλυτα κατανοητή (σ.σ. σχετικά με γερμανικές αεροπορικές δυνατότητες)
β. Διάθεση μικρών (επάκτιων) πυροβόλων για το Αιγαίο
Το θέμα πρέπει να εξετασθεί καθαρά από πλευράς μεταφορικής ικανότητας. Το επιτελείο σε συντονισμό με το αντίστοιχο του ΓΕΑ, να εξετάσει τη δυνατότητα αερομεταφοράς 12 σκευών πυροβόλων με συνολικό βάρος 24 τόνων... (σελ. 95)
Βαλκάνια
Λόγω ελλείψεως καυσίμων, η αερομεταφορά μονάδων μας από τα νησιά, πρέπει να διακοπεί. (σελ. 96)
Κατάσταση Αιγαίου (σελ. 116)
....Έντονη κίνηση εχθρικών σκαφών παρατηρείται στο λιμάνι του Πόρου.....
Το μεσημέρι της 4ης Οκτωβρίου, 16 εχθρικά μαχητικά, προσέβαλαν τα αεροδρόμια στην περιοχή Αθηνών. Το αντιαεροπορικό πυροβολικό, ανέφερε ότι κατέρριψε 2 αεροσκάφη. Οκτώ δικά μας αεροσκάφη κατεστράφησαν....
Ο Ναυτικός Διοικητής Αιγαίου έχει ζητήσει την έγκριση της ΟΣ "Ε" για εκκένωση της Σύρου από το απόγευμα της 5ης Οκτωβρίου και διατήρηση της εικονικής παρουσίας δυνάμεων επί της νήσου μέχρι την 10η Οκτωβρίου..
(σ.σ. Υπάρχουν αρκετές αναφορές σχετικά με την ναυτική κατάσταση στο Αιγαίο στην παραπάνω σελίδα)
Ο Ναυτικός Διοικητής Νότου, δεν συμφωνεί με την εκτίμηση του Ναυτικού Διοικητού Αιγαίου όπως αναφέρθηκε την 4η Οκτωβρίου. Η δική του εκτίμηση είναι ότι ο εχθρός θα εκμεταλλευθεί όλες τις πιθανότητες επιτυχίας που θα του δοθούν, με την χρήση των αεροπορικών και ναυτικών του δυνάμεων, εφ' όσον εκτιμήσει ότι η επικινδυνότητα του εγχειρήματος δεν είναι πολύ υψηλή.
Η Διοίκηση Νότου εκτιμά ως εσφαλμένο το συμπέρασμα ότι ο εχθρός έχει διακόψει επιχειρήσεις (σ.σ. στο Αιγαίο), επειδή περιστασιακά δεν αναλαμβάνει επιθετική δράση. (σελ. 117)
6 Οκτωβρίου 1944
Στρατιωτική Κατάσταση στα Βαλκάνια
Ο Φύρερ διέταξε την εκκένωση Ελλάδος, Αλβανίας και Μακεδονίας. Κατ' αρχήν ως νέα γραμμή Μετώπου καθορίζεται η γραμμή: Σκούταρι-Σκόπια-Κλεισούρα. Η ταχεία μεταφορά δυνάμεων στην περιοχή Μπέογκραντ είναι άμεσης προτεραιότητας. Όλες οι σημαντικές εγκαταστάσεις νότια της παραπάνω γραμμής θα καταστραφούν... (σελ. 121)
Ειδικά Θέματα
Εν όψει της ραγδαίας εξέλιξης της κατάστασης νοτιοανατολικά, το επιτελείο θεωρεί κατάλληλη στιγμή την άρση του σχεδίου "Fliegenpilz" (σ.σ. σχέδιο ναρκοθέτησης και αποκλεισμού στενών Βοσπόρου) και την εξοικονόμηση ναρκών για την προστασία θαλασσίων επικοινωνιών του Αιγαίου.. (σελ. 128)
Ναυτική Κατάσταση Αιγαίου (σελ. 139 και 140)
30 αεροσκάφη τύπου Mustang, επέδραμαν σε αεροδρόμια περιοχής Αθηνών. 6 εχθρικά αεροσκάφη κατερρίφθησαν και 4 δικά μας κατεστράφησαν.
Ο Ναυτικός Διοικητής Αιγαίου αναφέρει ότι η εχθρική στάση παραμένει αδιευκρίνιστη.
Ο Διοικητής του 9ου στολίσκου Τορπιλακάτων, ανέφερε μετά την άφιξη των Τ/Α, ότι παρακολουθούνταν συνεχώς από ραντάρ και από αεροσκάφη κατά την διάρκεια της αναχωρήσεώς τους από την νήσο Φλέβες. Βορείως της νήσου Ζέας, εθεάθησαν 3 εχθρικά Α/Τ (αντιτορπιλικά) και για να μπορέσουν (σ.σ. τα γερμανικά σκάφη) να αποφύγουν τον εχθρό, ακολούθησαν πορεία εγγύς ακτών (σ.σ. Αττικής)
Η ναρκοθέτηση στην περιοχή της νησίδας Αγ. Γεωργίου εγκαταστάθηκε σύμφωνα με σχέδιο... Ομοίως και η ναρκοθέτηση μεταξύ Αγ. Γεωργίου και νήσου Ζέας. Επιπλέον το τελευταίο άνοιγμα μεταξύ Φλεβών και Αίγινας έχει κλείσει. Κατόπιν τούτου το θαλάσσιο ναρκοπέδιο εγγύς Σκαραμαγκά έχει ανασυρθεί, με την εξαίρεση 64 ναρκών που παραμένουν για την φύλαξη της εισόδου του λιμένος Πειραιώς...
Η μερική εκκένωση της Σύρου έχει αρχίσει από το απόγευμα της 5ης Οκτωβρίου.
(σ.σ. Αναφέρονται και άλλα θέματα περί Αιγαίου)
7 Οκτωβρίου 1944
Απόσπασμα συσκέψεως στο ΓΕΝ την 11.00
Αιτήσεις της Διοικήσεως Νότου περί:
α. Διαθέσεως βομβαρδιστικών αεροσκαφών στο Αιγαίο
Το νεώτερο αυτό αίτημα (σ.σ. της Διοικήσεως Νότου), εκτιμάται από το ΓΕΝ ως ανεδαφικό. Η μη έγκριση του δικού μας αιτήματος από το ΓΕΑ, έγινε απόλυτα κατανοητή (σ.σ. σχετικά με γερμανικές αεροπορικές δυνατότητες)
β. Διάθεση μικρών (επάκτιων) πυροβόλων για το Αιγαίο
Το θέμα πρέπει να εξετασθεί καθαρά από πλευράς μεταφορικής ικανότητας. Το επιτελείο σε συντονισμό με το αντίστοιχο του ΓΕΑ, να εξετάσει τη δυνατότητα αερομεταφοράς 12 σκευών πυροβόλων με συνολικό βάρος 24 τόνων... (σελ. 95)
Βαλκάνια
Λόγω ελλείψεως καυσίμων, η αερομεταφορά μονάδων μας από τα νησιά, πρέπει να διακοπεί. (σελ. 96)
Κατάσταση Αιγαίου (σελ. 116)
....Έντονη κίνηση εχθρικών σκαφών παρατηρείται στο λιμάνι του Πόρου.....
Το μεσημέρι της 4ης Οκτωβρίου, 16 εχθρικά μαχητικά, προσέβαλαν τα αεροδρόμια στην περιοχή Αθηνών. Το αντιαεροπορικό πυροβολικό, ανέφερε ότι κατέρριψε 2 αεροσκάφη. Οκτώ δικά μας αεροσκάφη κατεστράφησαν....
Ο Ναυτικός Διοικητής Αιγαίου έχει ζητήσει την έγκριση της ΟΣ "Ε" για εκκένωση της Σύρου από το απόγευμα της 5ης Οκτωβρίου και διατήρηση της εικονικής παρουσίας δυνάμεων επί της νήσου μέχρι την 10η Οκτωβρίου..
(σ.σ. Υπάρχουν αρκετές αναφορές σχετικά με την ναυτική κατάσταση στο Αιγαίο στην παραπάνω σελίδα)
Ο Ναυτικός Διοικητής Νότου, δεν συμφωνεί με την εκτίμηση του Ναυτικού Διοικητού Αιγαίου όπως αναφέρθηκε την 4η Οκτωβρίου. Η δική του εκτίμηση είναι ότι ο εχθρός θα εκμεταλλευθεί όλες τις πιθανότητες επιτυχίας που θα του δοθούν, με την χρήση των αεροπορικών και ναυτικών του δυνάμεων, εφ' όσον εκτιμήσει ότι η επικινδυνότητα του εγχειρήματος δεν είναι πολύ υψηλή.
Η Διοίκηση Νότου εκτιμά ως εσφαλμένο το συμπέρασμα ότι ο εχθρός έχει διακόψει επιχειρήσεις (σ.σ. στο Αιγαίο), επειδή περιστασιακά δεν αναλαμβάνει επιθετική δράση. (σελ. 117)
6 Οκτωβρίου 1944
Στρατιωτική Κατάσταση στα Βαλκάνια
Ο Φύρερ διέταξε την εκκένωση Ελλάδος, Αλβανίας και Μακεδονίας. Κατ' αρχήν ως νέα γραμμή Μετώπου καθορίζεται η γραμμή: Σκούταρι-Σκόπια-Κλεισούρα. Η ταχεία μεταφορά δυνάμεων στην περιοχή Μπέογκραντ είναι άμεσης προτεραιότητας. Όλες οι σημαντικές εγκαταστάσεις νότια της παραπάνω γραμμής θα καταστραφούν... (σελ. 121)
Ειδικά Θέματα
Εν όψει της ραγδαίας εξέλιξης της κατάστασης νοτιοανατολικά, το επιτελείο θεωρεί κατάλληλη στιγμή την άρση του σχεδίου "Fliegenpilz" (σ.σ. σχέδιο ναρκοθέτησης και αποκλεισμού στενών Βοσπόρου) και την εξοικονόμηση ναρκών για την προστασία θαλασσίων επικοινωνιών του Αιγαίου.. (σελ. 128)
Ναυτική Κατάσταση Αιγαίου (σελ. 139 και 140)
30 αεροσκάφη τύπου Mustang, επέδραμαν σε αεροδρόμια περιοχής Αθηνών. 6 εχθρικά αεροσκάφη κατερρίφθησαν και 4 δικά μας κατεστράφησαν.
Ο Ναυτικός Διοικητής Αιγαίου αναφέρει ότι η εχθρική στάση παραμένει αδιευκρίνιστη.
Ο Διοικητής του 9ου στολίσκου Τορπιλακάτων, ανέφερε μετά την άφιξη των Τ/Α, ότι παρακολουθούνταν συνεχώς από ραντάρ και από αεροσκάφη κατά την διάρκεια της αναχωρήσεώς τους από την νήσο Φλέβες. Βορείως της νήσου Ζέας, εθεάθησαν 3 εχθρικά Α/Τ (αντιτορπιλικά) και για να μπορέσουν (σ.σ. τα γερμανικά σκάφη) να αποφύγουν τον εχθρό, ακολούθησαν πορεία εγγύς ακτών (σ.σ. Αττικής)
Η ναρκοθέτηση στην περιοχή της νησίδας Αγ. Γεωργίου εγκαταστάθηκε σύμφωνα με σχέδιο... Ομοίως και η ναρκοθέτηση μεταξύ Αγ. Γεωργίου και νήσου Ζέας. Επιπλέον το τελευταίο άνοιγμα μεταξύ Φλεβών και Αίγινας έχει κλείσει. Κατόπιν τούτου το θαλάσσιο ναρκοπέδιο εγγύς Σκαραμαγκά έχει ανασυρθεί, με την εξαίρεση 64 ναρκών που παραμένουν για την φύλαξη της εισόδου του λιμένος Πειραιώς...
Η μερική εκκένωση της Σύρου έχει αρχίσει από το απόγευμα της 5ης Οκτωβρίου.
(σ.σ. Αναφέρονται και άλλα θέματα περί Αιγαίου)
7 Οκτωβρίου 1944
Ενημέρωση σε αυστηρά κλειστό κύκλο επιτελείου
...Ο εχθρός κατέλαβε τη Σάμο και εκτελεί αποβατική ενέργεια στη Ρόδο.
Στρατιωτική κατάσταση Βαλκανίων
...Έντονη μάχη έχει ξεκινήσει στο Μακεδονικό Μέτωπο...
Ναυτική Κατάσταση Αιγαίου (σελ 163)
...Την εσπέραν της 6ης Οκτωβρίου 2 εχθρικά Α/Τ εθεάθησαν ανατολικά της νησίδας Αγ. Γεωργίου (σ.σ ανοικτά του Σαρωνικού) Μεταξύ των ωρών 0255 και 0345 παρατηρήθηκαν 2 ισχυρές εκρήξεις από το Σούνιο, προς την κατεύθυνση της Ζέας. Το γεγονός επιβεβαιώθηκε από τον 9ο στολίσκο Τ/Α, οι οποίοι παρατήρησαν μία ακόμη έκρηξη με μεγάλη λάμψη και ένα "μανιτάρι" καπνού στην περιοχή του νέου ναρκοπεδίου. Είναι πολύ πιθανόν τα εχθρικά Α/Τ να επλήγησαν από τις νάρκες....
...Ο εχθρός κατέλαβε τη Σάμο και εκτελεί αποβατική ενέργεια στη Ρόδο.
Στρατιωτική κατάσταση Βαλκανίων
...Έντονη μάχη έχει ξεκινήσει στο Μακεδονικό Μέτωπο...
Ναυτική Κατάσταση Αιγαίου (σελ 163)
...Την εσπέραν της 6ης Οκτωβρίου 2 εχθρικά Α/Τ εθεάθησαν ανατολικά της νησίδας Αγ. Γεωργίου (σ.σ ανοικτά του Σαρωνικού) Μεταξύ των ωρών 0255 και 0345 παρατηρήθηκαν 2 ισχυρές εκρήξεις από το Σούνιο, προς την κατεύθυνση της Ζέας. Το γεγονός επιβεβαιώθηκε από τον 9ο στολίσκο Τ/Α, οι οποίοι παρατήρησαν μία ακόμη έκρηξη με μεγάλη λάμψη και ένα "μανιτάρι" καπνού στην περιοχή του νέου ναρκοπεδίου. Είναι πολύ πιθανόν τα εχθρικά Α/Τ να επλήγησαν από τις νάρκες....
8 Οκτωβρίου 1944
Θέματα σύσκεψης επιτελείου ΓΕΝ (σελ.166)
Κατά προτεραιότητα μεταφορά της 126 Μοίρας Υδροπλάνων από Σκαραμαγκά στο Λοχστάντ εγγύς Πιλάου για συμμετοχή σε επιχειρήσεις αναγνώρισης και ανθυποβρυχιακού πολέμου στο μέτωπο της Βαλτικής...
Στρατιωτική Κατάσταση Βαλκανίων (σελ. 170)
Τα νησιά Καρπάθου και Νισύρου εκκενώθηκαν σύμφωνα με σχέδιο.
Στρατιωτικά τμήματα μεταφέρθηκαν από Κρήτη στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Η αποχώρηση στρατευμάτων από Αθήνα έχει αρχίσει....
Ναυτική Κατάσταση Αιγαίου (σελ. 189)
Η εκτίμηση του Ναυτικού Διοικητού είναι ότι ο εχθρός κατόρθωσε να διεισδύσει στην περιοχή του Β. Αιγαίου θέτοντας σε κίνδυνο τις δικές μας γραμμές επικοινωνίων....Λαμβάνονται αντίμετρα...
Τα ατμόπλοια Lola και Landon κατέπλευσαν στον Πειραιά..
9 Οκτωβρίου 1944
Στρατιωτική Κατάσταση στα Βαλκάνια (σελ. 195)
Η αποχώρηση στρατευμάτων από την περιοχή Αθηνών δεν μπορεί να αρχίσει προ της 10ης Οκτωβρίου, προκειμένου να γίνει πρώτα η εξοικονόμηση (διάσωση) των αναγκαίων αποθεμάτων καυσίμων.
(The withdrawal movements from the area of Athens cannot be started before 10 Oct. in order to salvage at first important stocks of fuel.)Η κυρία εχθρική προσπάθεια αποσκοπεί στον αποκλεισμό του λιμένος Θεσ/νικης...
Αυξανόμενη παρουσία εχθρού στην περιοχή του Αγ. Γεωργίου (σ.σ. ανοικτά Σαρωνικού) και στα Δωδεκάνησα.
Η Πάρος εκκενώθηκε σύμφωνα με σχέδιο..
Τελευταίος απόπλους από Πειραιά εσπερινές ώρες της 9ης Οκτωβρίου..
Τα εναπομείναντα δικά μας ναυτικά τμήματα, θα ακολουθήσουν τα τμήματα του στρατού οδικώς κατά την αποχώρησή τους από Αθήνα..
Ατμόπλοια θα προωθούνται προς Β. Αιγαίο υπό την κάλυψη του σκότους, παρά την εχθρική δραστηριότητα, αμέσως μετά την αποβίβαση στρατευμάτων (σ.σ. εννοεί στην Αττική. Επιδίωκαν την ολοκλήρωση εκκένωσης της Λήμνου)
Η εκκένωση της Μήλου προς το παρόν διεξάγεται απ' αέρος...Το αυτό σχεδιάζεται για Ρόδο και Λέρο..
10 Οκτωβρίου 1944
Ναυτική κατάσταση Αιγαίου (σελ. 232)
...Την νύκτα της 8ης Οκτωβρίου, η νηοπομπή GR01 δέχθηκε επίθεση από εχθρικά περιπολικά στην περιοχή Σουνίου. Τα πυρά ανταποδώθηκαν. Οι επιτιθέμενοι απεχώρησαν με δυτική κατεύθυνση. Κατεστράφη ένα μεταφορικό και χάθηκε ένα ρυμουλκό.
...Η εκτίμηση Διοικητού Αιγαίου είναι ότι οι προθέσεις του εχθρού παραμένουν αδιευκρίνιστες, παρά την συγκέντρωση δυνάμεών του.
Η τελευταία εκκένωση από Πειραιά με τα ατμόπλοια ΑΝΝΑ 1 και LOLA συνοδευόμενα από ανεπαρκή ναυτική δύναμη, με πλοία εκτός επιχειρησιακής ετοιμότητος λόγω παλαιότητος, διεξήχθη επιτυχώς χωρίς να απαιτηθεί επέμβαση των επάκτιων πυροβολαρχιών Σουνίου και Φλεβών.
11 Οκτωβρίου 1944
Στρατιωτική Κατάσταση Βαλκανίων (σελ. 237)
...Συνολικά 4 μηχανοκίνητες μονάδες μέχρι στιγμής έχουν αποχωρήσει από περιοχή Αθηνών με τα τελευταία τμήματα Διοικητικής Μέριμνας και Πολεμικής Αεροπορίας...
Ναυτική Κατάσταση Αιγαίου (σελ. 252)
..Μία προσπάθεια 3 βοηθητικών ιστιοφόρων με οπλισμό και υλικό πρώτης προτεραιότητας
Ο Διοικητής Επάκτιων Ναυτικών Δυνάμεων Αθηνών, προωθείται οδικώς προς Θεσσαλονίκη.
12 Οκτωβρίου 1944
Στρατιωτική Κατάσταση Βαλκανίων (σελ. 257)
...Ο ρωσικός και ο βουλγαρικός στρατός προελαύνουν προς τον Μοράβα ποταμό μεταξύ Κρίβα Παλάνκα και Δούναβη. Υπάρχει άμεσος κίνδυνος αποκοπής αξόνων διαφυγής στρατευμάτων μας από τα νότια Βαλκάνια...
Ναυτική Κατάσταση Αιγαίου (σελ. 273)
(σ.σ. αναφέρεται σε επιχειρήσεις Β. Αιγαίου)
Στρατιωτική Κατάσταση Βαλκανίων (σελ. 237)
...Συνολικά 4 μηχανοκίνητες μονάδες μέχρι στιγμής έχουν αποχωρήσει από περιοχή Αθηνών με τα τελευταία τμήματα Διοικητικής Μέριμνας και Πολεμικής Αεροπορίας...
Ναυτική Κατάσταση Αιγαίου (σελ. 252)
..Μία προσπάθεια 3 βοηθητικών ιστιοφόρων με οπλισμό και υλικό πρώτης προτεραιότητας
Ο Διοικητής Επάκτιων Ναυτικών Δυνάμεων Αθηνών, προωθείται οδικώς προς Θεσσαλονίκη.
12 Οκτωβρίου 1944
Στρατιωτική Κατάσταση Βαλκανίων (σελ. 257)
...Ο ρωσικός και ο βουλγαρικός στρατός προελαύνουν προς τον Μοράβα ποταμό μεταξύ Κρίβα Παλάνκα και Δούναβη. Υπάρχει άμεσος κίνδυνος αποκοπής αξόνων διαφυγής στρατευμάτων μας από τα νότια Βαλκάνια...
Ναυτική Κατάσταση Αιγαίου (σελ. 273)
(σ.σ. αναφέρεται σε επιχειρήσεις Β. Αιγαίου)
13 Οκτωβρίου 1944
Στρατιωτική Κατάσταση Βαλκανίων (σελ. 278)
...Η αποχώρηση στρατευμάτων από Αθήνα διεξάγεται κανονικά χωρίς εχθρικές παρενοχλήσεις. Η Οπισθοφυλακή βρισκόταν νοτιοανατολικά Αθηνών στις 11 Οκτωβρίου.
(The rear guards were on 11 Oct. southeast of Athens.)Στρατιωτική Κατάσταση Βαλκανίων (σελ. 278)
...Η αποχώρηση στρατευμάτων από Αθήνα διεξάγεται κανονικά χωρίς εχθρικές παρενοχλήσεις. Η Οπισθοφυλακή βρισκόταν νοτιοανατολικά Αθηνών στις 11 Οκτωβρίου.
Ναυτική κατάσταση Αιγαίου (σελ. 294,295)
Ο Ναυτικός Διοικητής Αιγαίου αναφέρει την εκτέλεση των παρακάτω ναυτικών μεταφορών κατά την διάρκεια εκκένωσης νήσων του Αιγαίου προς την ενδοχώρα, από 23 Αυγούστου μέχρι 13 Οκτωβρίου:
26.135 άνδρες, 323 πυροβόλα, 11 άρματα μάχης, 2070 άλογα, 712 οχήματα, 1386 λοιπά οχήματα πάσης φύσεως, 29.297 τόνοι υλικού. Από τα παραπάνω απωλέσθηκαν λόγω εχθρικών ενεργειών τα εξής:
200 άνδρες περίπου, 46 πυροβόλα, 7 άρματα μάχης, 145 οχήματα, 33 λοιπά οχήματα και 11.100 τόνοι υλικού, δηλαδή το 1/3 του πολεμικού υλικού.
Ο εχθρός συγκεντρώνεται στην περιοχή Πόρου-Αθηνών. Σύμφωνα με ραδιοφωνικές ειδήσεις, 300 αλεξιπτωτιστές, προσγειώθηκαν το απόγευμα της 12ης Οκτωβρίου στο αεροδρόμιο των Μεγάρων. Οι Έλληνες κατέχουν τον Πειραιά και την Αθήνα.
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
Μέσα από τις παραπάνω πληροφορίες, σε συνδυασμό με τα αντίστοιχα δελτία πληροφοριών (ΔΕΠΛΗ) της Μ.Ο. "Απόλλων", γίνεται αντιληπτό ότι υπήρχε μεγάλη κινητικότητα και δραστηριότητα τόσο των Γερμανών, όσο και των συμμάχων, γύρω από και μέσα στην Αττική, τις τελευταίες ημέρες πριν από την αποχώρηση των πρώτων.
Συγκρατούμε τα εξής σημεία για το πρώτο 10ήμερο του Οκτωβρίου 1944:
- Αν και εμφανιζόταν αρχικά κάποια σχετική χαλάρωση επιθετικής αεροπορικής και ναυτικής δράσης των συμμάχων στο Αιγαίο, υπήρξαν αεροπορικές επιδρομές σε αεροδρόμια των Αθηνών, στις 4 και στις 6 Οκτωβρίου αντίστοιχα. Ομοίως έγιναν και τοπικές ναυτικές επιχειρήσεις. Αυτή η "χαλάρωση", εξηγείται πολύ αναλυτικά από τον Κρις Γουντχάους σε ένα ειδικό άρθρο του, που δημοσιευτηκε το 1982 στο έγκυρο τεύχος"Balkan Studies" υπ' αριθμ.23 του 1982 . Καθαρά θέμα έλλειψης συντονισμού ενεργειών και όχι "μυστικής συννενόησης" μεταξύ Βρετανών και Γερμανών!
- Ομοίως υπήρξε αεροπορική προσβολή γερμανικής νηοπομπής μικρών μεταφορικών σκαφών στην περιοχή Μακρονήσου, ανατολικές ακτές Αττικής, στις 3 Οκτωβρίου 1944.
- Η ύπαρξη της παραπάνω νηοπομπής, επιβεβαιώνει την άφιξη και αποβίβαση στρατευμάτων στο Λαύριο, Ραφήνα και Βάρκιζα-Βούλα στις 1 και 2 Οκτωβρίου 1944, σύμφωνα με το ΔΕΠΛΗ της "Απόλλων".
- Η έντονη δραστηριότητα του γερμανικού ΠΝ για την προστασία ακτών και διαύλων προσέγγισης λιμένων εκείνες τις ημέρες, υποδηλώνει την ανησυχία τους για την εξασφάλιση ανοικτών θαλάσσιων γραμμών επικοινωνιών από και προς Αττική, για την έγκαιρη εκκένωση προσωπικού και υλικού προς Βορρά, ώστε να αποφύγουν τον εγκλωβισμό τους στα νότια Βαλκάνια.
- Οι επάκτιες πυροβολαρχίες τόσο στο Σούνιο όσο και στις Φλέβες, ενεργές τουλάχιστον μέχρι και τις 10 Οκτωβρίου, ενισχύουν την άποψη της συνεχούς θαλάσσιας μεταφοράς στρατευμάτων από νησιά προς Αττική, αφού διεκόπη η διάθεση αεροπορικών μέσων από 5 Οκτωβρίου 1944.
- Αναφέρεται στην εγγραφή ημερολογίου στις 9 Οκτωβρίου, η εκτέλεση μίας μόνο αερομεταφοράς για εκκένωση της νήσου Μήλου και διασταυρώνεται η πληροφορία με την αντίστοιχη της Μ.Ο."Απόλλων", για άφιξη δυνάμεων στο Φάληρο και στο Τατόι στις 8 Οκτωβρίου.
- Διαπιστώνεται ότι μεταφέρθηκαν δυνάμεις από Κρήτη, (προφανώς προς Αττική) και στις 8 Οκτωβρίου 1944, ενώ δεύτερη αποστολή στις 10 ή 11 Οκτωβρίου αποτυγχάνει.
- Τέλος η αναφορά περί Οπισθοφυλακής των αποχωρούντων γερμανικών στρατευμάτων νοτιοανατολικά Αθηνών στις 11 Οκτωβρίου, συμπίπτει με την κινητικότητα μονάδων στα Μεσόγεια εκείνες τις ημέρες.
Επομένως συμπεραίνεται ότι υπήρχαν γερμανικές μονάδες και κινούνταν στα Μεσόγεια, με σκοπό τη συγκρότηση φαλάγγων προς αποχώρηση! Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι όλες αυτές οι μονάδες, είχαν στην προτεραιότητά τους το τι γινόταν στο Κορωπί και το πώς ενεργούσαν οι αντάρτες στην περιοχή, αφού δεν είχαν ενοχλήσεις. Ούτε καν έδιναν σημασία στο χωριό!
Όταν όμως έγινε η ανταρτική προσβολή του γερμανικού οχήματος έξω από το χωριό, που προκάλεσε τον θάνατο ενός υπαξιωματικού, αυτοί που έσπευσαν μόλις το έμαθαν, ήταν η ενδιαφερόμενη μονάδα του τμήματος, γιατί προφανώς αυτοί είχαν την κύρια ευθύνη αντιμετώπισης του προβλήματος και όχι οι άλλοι, που το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν η έγκαιρη αποχώρηση!
Το γιατί δεν έσπευσαν για βοήθεια οι Γερμανοί από το Μαρκόπουλο εκείνη την ημέρα, δεν το γνωρίζουμε, αλλά μπορούμε να εκτιμήσουμε, ότι πιθανόν δεν υπήρξε συντονισμός και επικοινωνία μεταξύ τους, για παροχή έγκαιρης υποστήριξης.
Για την Ομάδα Ιστορικής Έρευνας
Νίκος Λάζαρης
Καταρχή επισημαίνω (1) υπήρχε μεγάλη κινητικότητα και δραστηριότητα των Γερμανών, και των συμμάχων κλπ. (2) η αναφορά περί Οπισθοφυλακής […] συμπίπτει με την κινητικότητα μονάδων στα Μεσόγεια εκείνες τις ημέρες και (3) υπήρχαν γερμανικές μονάδες και κινούνταν στα Μεσόγεια, […] που «ούτε καν έδιναν σημασία στο χωριό»!
ΑπάντησηΔιαγραφήΤην «κινητικότητα» την αντιλαμβάνομαι. Με τη «δραστηριότητα» δυσκολεύομαι κάπως. Η «κινητικότητα», επίσης, ποιόν ενδιαφέρει; Όταν, μέχρι σήμερα, δεν έχει αποδειχθεί ότι ήταν κάποιοι απ’ αυτούς που «έπεσαν σε ενέδρα των ΕΛΑΣιτών»! Επειδή, ακριβώς, ΔΕΝ ΗΤΑΝ. Άρα, οι μνημονευόμενοι πού παίζουν; Η αντίκρουση της άποψης για Γερμανούς που είχαν αποχωρήσει από τα Μεσόγεια θα πρέπει να συνδεθεί με αυτό ακριβώς: ΔΕΝ υπήρχαν αποχωρούντες στην περιοχή του Κορωπίου για να πέσουν σε ενέδρα και να «προσβληθούν». Κάτι που και εσείς ουσιαστικά αποδεχόσαστε.
Το επόμενο ερώτημα που δημιουργείται είναι το εξής: Αφού υπήρχαν τόσοι Γερμανοί, γύρω και κοντά στο Κορωπί, γιατί τα αντίποινα της 9ης Οκτωβρίου 1944 να έγιναν –όπως ισχυρίζεσθε εσείς και οι «αξιόπιστοι» … μάρτυρες της δικογραφίας- από μονάδα που έδρευε στη … Φιλοθέη;
Αλλά και γι’ αυτό έχετε βρει απάντηση: «Όταν έγινε η ανταρτική προσβολή του γερμανικού οχήματος έξω από το χωριό, που προκάλεσε τον θάνατο ενός υπαξιωματικού, αυτοί που έσπευσαν ήταν η ενδιαφερόμενη μονάδα του τμήματος, γιατί προφανώς αυτοί είχαν την κύρια ευθύνη αντιμετώπισης του προβλήματος και όχι οι άλλοι, που το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν η έγκαιρη αποχώρηση! Με πολλά κενά ωστόσο: «πώς» και «γιατί» βρέθηκαν (αν βρέθηκαν) στο Κορωπί οι κάποιοι αποχωρούντες Γερμανοί; Κατατίθενται μόνο κάποια αναπόδεικτα ψελλίσματα για κάποιον «Γκέχαν», που είχε έλθει για εκτέλεση υπηρεσίας στο Κορωπί από τη … Φιλοθέη. Που «φονεύθηκε από αντάρτες» αλλά το όνομά του δεν υπάρχει στο Γερμανικό νεκροταφείο του Διονύσου!
Διαγνώσατε σε προηγούμενο σχόλιο ότι «η διαφορά μας εντοπίζεται στον τρόπο αξιολόγησης των πηγών πληροφοριών». Διάγνωση και συμπέρασμα λανθασμένο. Η διαφορά μας έγκειται στις πληροφορίες αυτές καθαυτές. Το να παραθέτεις «πληροφορίες» για πλήθος αποβιβαζόμενων και διακινούμενων Γερμανών στην περιοχή των Μεσογείων, χωρίς να αιτιολογείς, παράλληλα, το πώς συνέβαινε «οι ΕΛΑΣίτες απλωμένοι να ελέγχουν δρομολόγια κι εμπορεύματα» ή το ότι τα αποσπάσματα του Σπηλιωτόπουλου να «κάνουν πάρτυ» στις Ανατολικές ακτές παραλαμβάνοντας όπλα, ουδέν προσφέρεις στην έρευνα. Απλά καταθέτεις –κατά τη γνώμη μου- άχρηστες «πληροφορίες».
Επιμένω, λοιπόν, ότι τόσον οι περιγραφόμενες από το αρχείο Μοάτσου, όσο κι από το εν όψει Ημερολόγιο πληροφορίες για «κινήσεις» των Γερμανών ουδέναν ενδιαφέρουν αφού κι εσείς αποδεχόσαστε ότι «ούτε καν έδιναν σημασία στο χωριό!»;
(συνέχεια)
Μάλλον υπάρχει παρερμηνεία των όσων έχουν αναφερθεί ως τώρα και θα προσπαθήσω να δώσω καλύτερη εξήγηση:
ΔιαγραφήΟι γερμανικές μονάδες που έφθαναν στην Αττική, αποχωρούσαν βάσει της σχεδίασης που είχαν. Αυτοί που συνδέονται με το Κορωπί, (όπως απορρέει από τη δικογραφία αλλά και από μαρτυρίες) είναι ένα μικρό τμήμα που επάνδρωνε φυλάκιο (εκτίμησή μας) ασυρμάτου αναμεταδότη, το οποίο αποχώρησε στις 8 Οκτωβρίου 1944 από τον Υμηττό με επικεφαλής ένα υπαξιωματικό. Αυτό φαίνεται να έπεσε σε ενέδρα ανταρτών! Αυτό το τμήμα ανήκε στη "Βάση 6".
Και δεν είναι "ψελλίσματα" αλλά ένορκες μαρτυρικές καταθέσεις, που ελέγχθηκαν από το Ελληνικό Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου, του οποίου προϊστάμενος ήταν ο αντιεισαγγελέας Ανδρέας Τούσης!
Η εξήγηση για το πώς λειτουργούσε ο έλεγχος των ανταρτών, ενώ υπήρχαν γερμανικές δυνάμεις κατοχής κατά τη γνώμη μας είναι ..απλός. "Εξαφανίζονταν" όταν δεν είχαν λόγο ή εντολή να χτυπήσουν τους Ναζί. Ασκούσαν έλεγχο εκεί που τους ενδιέφερε και κυρίως στον πληθυσμό.
Τα αποσπάσματα Σπηλιωτόπουλου, εμφανίζονταν με το πρόσχημα και την ταυτότητα των αστυνομικών, αφού είχαν τέτοια δυνατότητα. Άρα δρούσαν με "νομιμοφάνεια".
Όλες οι πληροφορίες είναι χρήσιμες, εφόσον δίνουν καλύτερη ευκρίνεια στην εικόνα της κατάστασης που επικρατούσε εκείνη την ταραγμένη εποχή. Το να μην τις παρουσιάζεις, στερείς τη δυνατότητα σε τρίτους να έχουν καλύτερη αντίληψη και ενδεχομένως τους οδηγείς σε λάθος συμπεράσματα.
Η άποψή μας είναι ότι θα πρέπει να αναφέρεις όλες τις πληροφορίες και μετά να ασκείς κριτική ή εκτιμήσεις επ' αυτών. Τουλάχιστον αφήνεις τον αναγνώστη ή τον ακροατή να ξέρει και να κρίνει.
Παρουσιάζοντας λοιπόν την κατάσταση των γερμανικών δυνάμεων μέσα από τις πηγές, δίνεις την εικόνα της ύπαρξής τους και των κινήσεών τους. Αν δεν το αναφέρεις, επειδή δεν "έδιναν σημασία στο Κορωπί", παρουσιάζεις άλλη εικόνα: Δεν υπήρχαν Γερμανοί! Κατά την άποψή μας λάθος εικόνα!
(Συνεχίζεται)
Αποδίδετε σε έλλειψη συντονισμού και όχι "μυστικής συνεννόησης" μεταξύ Βρετανών και Γερμανών, το ότι δεν προσβλήθηκαν αποχωρούσες δυνάμεις απ’ τη Βρετανική αεροπορία!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπ’ αυτού, πρόχειρα, μπορώ να υποδείξω την επισήμανση του Χάγκεν Φλάϊσερ σχετικά με το ότι «στα τέλη Αυγούστου του 1944 η Βέρμαχτ άρχισε να εκκενώνει τα ελληνικά νησιά με ακατάλληλα και αυτοσχέδια μέσα, το βρετανικό ναυτικό και η αεροπορία, που υπερείχαν κατά πολύ, αρκούνταν να μείνουν σε κατάσταση αναμονής σε μια σχετικά στενή αλλά παθητική παρακολούθηση. Έτσι, σε είκοσι μέρες, οι Γερμανοί κατόρθωσαν να σώσουν τον κύριο όγκο των σκορπισμένων προφυλακών τους» (Χάγκεν Φλάϊσερ, «Υπόθεση Don Stott: Πρελούντιο για μια ξεχωριστή αγγλο-γερμανική Ειρήνη;», στο συλλογικό «Από την Αντίσταση στον Εμφύλιο Πόλεμο», σελ. 166, εκδ. ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ, Αθήνα 1982)
Στη συνέχεια αναφέρεσθε στην «ύπαρξη νηοπομπής, που προσεβλήθη στην περιοχή Μακρονήσου» με συμπέρασμα ότι «επιβεβαιώνεται η άφιξη και αποβίβαση στρατευμάτων στο Λαύριο, Ραφήνα και Βάρκιζα-Βούλα».
Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω με ποιόν τρόπο «επιβεβαιώνεται», αν και ελάχιστη σημασία έχει. Από μια νηοπομπή που προσβλήθηκε στην περιοχή Μακρονήσου και μέχρι το Λαύριο (που είναι σχεδόν δίπλα τους), το κατανοώ. Αλλά μέχρι Βάρκιζα – Βούλα, κάπου 15 μίλια μακριά ή Πόρτο Ράφτη, άλλα τόσα και μετά από «προσβολή» που είναι βέβαιο πως έχει καταρρακώσει το ηθικό μεταφερόμενων και μεταφερόντων!
Το ότι κάποια «Στρατιωτικά τμήματα μεταφέρθηκαν από Κρήτη στην ηπειρωτική Ελλάδα», χωρίς πληροφορία για το ΠΩΣ μεταφέρθηκαν ή αν αποβιβάστηκαν και ΠΟΥ, ουδέν επίσης προσφέρει. Για «Ηπειρωτική Ελλάδα» μιλάει το Ημερολόγιο. Και «ηπειρωτικά» είναι π.χ. το α/δ της Λάρισας, της Αγχιάλου (Βόλος) κ.ά. Από πού, λοιπόν, το «προφανώς» στην Αττική! Καθόλου μα καθόλου προφανές!
Και δεν απέχει καθόλου απ’ τα όσα έχω δημοσιοποιήσει σχετικά με την «εκκένωση της Μήλου» ή το ότι «Το αυτό σχεδιάζεται για Ρόδο και Λέρο».
Όσον αφορά την μη «βοήθεια απ’ τους Γερμανούς του Μαρκόπουλου εκείνη την ημέρα», οφειλόμενη σε «ανυπαρξία συντονισμού και επικοινωνίας για παροχή έγκαιρης υποστήριξης», αποτελεί, συγχωρείστε με, ανοησία. Επειδή ΔΕΝ υπάρχουν Γερμανοί στο Μαρκόπουλο στις 9-10-19444. Υπάρχουν μόνο στο Πόρτο Ράφτη: Μικρή φρουρά, που θεάται (στις 22-23/9/1944) συμπλοκές του αποσπάσματος Ζάγκλη με ΕΛΑΣίτες, χωρίς να επεμβαίνει επειδή αποτελείται από «γεροντάκια που δυσκολεύονται ακόμα και να πυροβολήσουν» (Χ. Ζαλοκώστας, «Το Χρονικό της Σκλαβιάς», σελ. 299).
Επίσης, δεν έχει δοθεί απάντηση και στο γιατί τα γεγονότα του Κορωπίου ΑΠΟΣΙΩΠΩΝΤΑΙ πλήρως από τον Ζάγκλη στις εκθέσεις του!
Υ.Γ. Θα μάθουμε ποτέ τα ονόματα των «αξιόπιστων» εκ Φιλοθέης μαρτύρων της δικογραφίας; Θα μάθουμε, επίσης, το όνομα του διενεργήσαντος την προανάκριση του 1945;
Θωμάς Σ. Πρόφης
1. Το ότι ο Χάγκεν Φλάισερ γράφει την άποψή του στο βιβλίο που αναφέρεις, δεν σημαίνει ότι έχει το αλάθητο! Σε παραπέμπω σ' αυτό που γράφει ο Κρις Γουντχάους σε ένα ειδικό επί τούτου άρθρο του, που δημοσιεύτηκε το 1982 στο έγκυρο τεύχος"Balkan Studies" υπ' αριθμ.23 του 1982. (Για να το διαβάσεις, πίεσε τον σύνδεσμο εντός του άρθρου. Κάθε χρωματισμένη λέξη είναι σύνδεσμος που σε παραπέμπει στην πηγή). Καθαρά θέμα έλλειψης συντονισμού ενεργειών των βρετανικών δυνάμεων, λόγω μεταβίβασης αρμοδιοτήτων του ΘΕ Αιγαίου, από το στρατηγείο ΜΑ στο αντίστοιχο της Ιταλίας. και όχι "μυστικής συνεννόησης" μεταξύ Βρετανών και Γερμανών! Αυτό απορρέει και από τις εκτιμήσεις του γερμανικού ΓΕΝ που αναγράφονται μέσα στο ημερολόγιο.
Διαγραφή2. Μία από τις αρχές αξιολόγησης πληροφοριών είναι η διασταύρωση τους από διαφορετικές πηγές. Η σύμπτωση πληροφοριών λοιπόν που δίδονται τόσο από την συμμαχική υπηρεσία πληροφοριών, όσο και από το γερμανικό πολεμικό ημερολόγιο επαληθεύει το γεγονός. Όλες οι πληροφορίες πάντα έχουν σημασία.
3. Σε ό,τι αφορά τα μεταφερόμενα τμήματα από Κρήτη, εκτιμάται ότι μεταφέρθηκαν από θαλάσσης, αφού σαφώς αναφέρεται η αδυναμία αερομεταφοράς τις συγκεκριμένες ημέρες.
4. Πρέπει να διαβάσεις προσεκτικά το ημερολόγιο για να καλυφθούν κάποιες απορίες σου. Η χρονολογική σειρά των ενεργειών που απαριθμούνται, μας δείχνει ότι η νηοπομπή προσβλήθηκε από τους συμμάχους μετά την αποβίβαση των στρατευμάτων. Επίσης δεν αναφερόμαστε ΕΜΕΙΣ στην ύπαρξη νηοπομπής, αλλά το πολεμικό ημερολόγιο! Εμείς εκτιμούμε και ερμηνεύουμε.
5. Δεν γίνεται αντιληπτό ποιό και τι χαρακτηρίζεις ως "ανοησία"! Γερμανοί υπήρχαν στο Μαρκόπουλο, και μάλιστα στο υπ' αριθμ 66 σήμα της Μ.Ο. "Απόλλων" περιγράφεται ισχυρή δύναμη ν' αποχωρεί από περιοχή Μαρκοπούλου στις 11 Οκτωβρίου 1944! Θεωρούμε το σήμα πλέον αξιόπιστο από οποιαδήποτε άλλη πηγή!
6. Ο χαρακτηρισμός του Ζαλοκώστα, περί γερόντων, δεν αναφέρεται στις επάκτιες φρουρές ή στο Μαρκόπουλο, αλλά είναι γενική και αφορά στα μπλόκα που περνούσαν στον Χολαργό και στο Σταυρό.
7. ΔΕΝ ξέρουμε αν είναι αποσιώπηση η μη αναφορά στο Κορωπί στην έκθεση Ζάγκλη! ΔΕΝ έχει βρεθεί άλλη αναφορά! Αυτό όμως δεν σημαίνει και "ένοχη σιωπή"! Δεν υπάρχουν αναμφισβήτητα τεκμήρια που να μας οδηγούν στην διάπραξη εγκλημάτων από τα τμήματα της ΣΔΑ. Αντίθετα, υπάρχουν τεκμήρια που μας οδηγούν σε γερμανικά αντίποινα, όπως είναι οι δικογραφίες.
8. Οι πληροφορίες περί μαρτύρων της δικογραφίας θα δοθούν. Αλλά επειδή ρωτάς, θα κάνω και εγώ τις ερωτήσεις: Γιατί δεν βρήκες τη δικογραφία και εσύ; Πήγες στο ΥΠΕΞ; Είδες τις εκθέσεις Τούση; Έχεις διαβάσει τη δικογραφία; Γιατί ειρωνεύεσαι την αξιοπιστία των μαρτυρικών καταθέσεων;
Για την Ομάδα Ιστορικής Έρευνας
Ν. Λάζαρης
Προφανώς απευθύνομαι σε ώτα μη ακούοντα. Το αντιπαρέρχομαι.
ΑπάντησηΔιαγραφή• Επισημαίνω δύο συναφείς αναφορές: (α) «Στις 23-9-1944 αρχίζουν διαπραγματεύσεις Γερμανών – Άγγλων […]. Όλοι συμφωνούν (και η Ελληνική πλευρά που συμμετέχει) για τον σοβαρό κίνδυνο που υπάρχει να καταληφθεί η Αθήνα από τους κομμουνιστές και συζητούν τους τρόπους της διατήρησης της «τάξης» για την ειρηνική αλλαγή της «βάρδιας». […] Με διαφωνία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, «τελικά η συμφωνία μεταξύ Άγγλων – Γερμανών κλείστηκε και οι Γερμανοί θα αποχωρούσαν ελεύθεροι από κάθε αγγλική πίεση απ’ την Ελλάδα. Οι Άγγλοι, συμφωνήθηκε, να βρίσκονται πάντα μια μέρα δρόμο πίσω απ’ τους οπισθοχωρούντες Γερμανούς». (Γιώργης Κατσούλης, «Ιστορία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας», σελ. 266, τόμος Ε, εκδ. ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ, Αθήνα χ.χ.). (β) Η επιβεβαίωση έρχεται από το Ρ. Χάμπε (που μετείχε των προαναφερθεισών διαπραγματεύσεων). Γράφει «Είχε κανείς την εντύπωση πως οι Εγγλάζοι σχεδίαζαν να αφήσουν ελεύθερες και κατά το δυνατόν ισχυρές τις γερμανικές δυνάμεις να προωθηθούν προς τη βόρεια Βαλκανική […]» (σελ. 23), «Οι Βρετανοί ακολούθησαν διστακτικά, με ελάχιστες δυνάμεις και χωρίς συγκρούσεις» (σελ. 24), «Ένα και μόνο αεροπλάνο των Συμμάχων θα μπορούσε να φέρει την καταστροφή μέσα σ’ αυτήν τη σύγχιση. Δεν φάνηκε όμως κανένα στον ουρανό» (σελ. 82) [Ρ. Χάμπε, «Η Διάσωση της Αθήνας τον Οκτώβριο του 1944», εκδ. ΠΟΡΕΙΑ, Αθήνα 1994].
• Όσον αφορά τον Γουντχάουζ, αντιγράφω αυτά που επισημαίνει ο ομότιμος καθηγητής Ιστορίας, Γιάννης Γιαννουλόπουλος: «Ολοι οι συγγραφείς βιβλίων απομνημονευματικού χαρακτήρα για τη δεκαετία του '40, που ανήκαν στο παρελθόν ή εξακολουθούσαν να ανήκουν στην υπηρεσία του βρετανικού στέμματος ως διπλωματικοί, πολιτικοί ή στρατιωτικοί του αξιωματούχοι, είχαν εκ του νόμου την υποχρέωση (Official Secrets Act) να καταθέτουν τα κείμενά τους σε ειδική επιτροπή του Φόρεϊν Οφις για τυχόν «διορθώσεις» πριν τα στείλουν στο τυπογραφείο.
Ο ταξίαρχος Eddie Myers, για παράδειγμα, τον Απρίλιο του 1945 υπέβαλε προς έγκριση τις αναμνήσεις του από τη θητεία του στην Ελλάδα, αλλά το χειρόγραφό του «χάθηκε».
Επανήλθε το 1947 με ένα νέο χειρόγραφο, με άλλο τίτλο, αλλά και γι’ αυτό υπήρξαν πολιτικής φύσεως αντιρρήσεις.
Το βιβλίο του, που κυκλοφόρησε τελικώς το 1955 («The Greek Entanglement»), είναι η τρίτη μορφή των ελληνικών του αναμνήσεων.
Ο Leeper κατέθεσε το δικό του έργο στην ειδική επιτροπή τον Νοέμβριο του 1947.
Τη διόρθωσή του την ανέλαβε ο David Balfour (ο γνωστός «παπα-Δημήτρης», ιερέας των Ανακτόρων πριν από τον πόλεμο, αλλά και αξιωματικός της Intelligence [SIS], κατά το «συναμφότερον» -ίσως- της ορθοδόξου παραδόσεως), ο οποίος ζήτησε, πρώτον, να αλλάξουν -όπως και έγινε- οι σχετικές με τη Συμφωνία της Βάρκιζας παράγραφοι, ώστε να προκύπτει σαφώς πως η βρετανική πλευρά δεν την είχε υπογράψει – και άρα δεν είχε κανενός είδους ευθύνη για τη μη τήρηση των όρων της, δηλαδή για τα εγκλήματα των συμμοριών του εθνικόφρονος δωσιλογισμού.(Γιάννης Γιανουλόπουλος, «Της Εθνικοφροσύνης Ήλιε νοητέ», ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ, 19-2-2017).
• Το κείμενο του Ημερολογίου «Το απόγευμα της 3ης Οκτωβρίου 16 εχθρικά αεροσκάφη προσέβαλαν δική μας νηοπομπή από μηχανοκίνητα ιστιοφόρα σκάφη (σ.σ. καΐκια) στην περιοχή της Μικρονήσου (σ.σ. εκτιμάται ότι αναφέρεται στις Μακρόνησο). Δύο ιστιοφόρα κατεστράφησαν. Δύο εχθρικά αεροσκάφη καταρρίφθηκαν», από πουθενά δεν αφήνει «εντύπωση» πως η νηοπομπή προσβλήθηκε «μετά την αποβίβαση των στρατευμάτων» και η όποια «εκτίμηση» επ’ αυτού είναι αυθαίρετη!
• Σε ότι αφορά την «εμμονή» μου με τους μάρτυρες έχω να πω, πέραν πολλών άλλων, ότι «μάρτυρες» εκ Φιλοθέης για τα όσα συνέβησαν στο Κορωπί, μόνον «αξιόπιστοι» δεν μπορούν να είναι.
Θωμάς Σ. Πρόφης
Δεν συμπορεύομαι με τη λογική σου περί εσκεμμένης απόκρυψης της αλήθειας από τον Γουντχάουζ στο θέμα της αποχώρησης των Γερμανών.
ΔιαγραφήΕπί του ιδίου θέματος, περί συμφωνίας Αγγλων-Γερμανών αντιπαραθέτω τα εξής:
α.Christopher Montague Woodhouse «Το μήλο της Έριδος Η Ελληνική Αντίσταση και η Πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων» σελ.308 (Εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ, Αθήνα 1976, αναπαραγωγή από το ΒΗΜΑ βιβλιοθήκη) «Παρ’ όλα αυτά, η Ελλάδα ελευθερώθηκε επειδή αποχώρησαν οι Γερμανοί και όχι επειδή εκδιώχθηκαν από τη χώρα. Ήταν δύσκολή ακόμα και η επαφή μαζί τους. Οι συμμαχικές δυνάμεις ακολουθούσαν συχνά με μιας ημέρας ολόκληρης καθυστέρηση, επειδή την προώθησή τους επιβράδυναν από τη μία τα προβλήματα ανεφοδιασμού και επικοινωνιών και από την άλλη η ενθουσιώδης υποδοχή που συναντούσαν.»
β. Christopher Montague Woodhouse «The Circumstances of the German withdrawal from Greece in 1944» Balkan Studies, Vol 23, No 1(1982). Aναλύει το γιατί δεν υπήρχε συμφωνία μεταξύ Αγγλων και Γερμανών κατά την αποχώρηση των τελευταίων από Ελλάδα, διαφωνεί με απόψεις Φλάισερ και αναφέρει: στη σελ. 232 «..I think a simpler explanation is to be found in lack of determination and lack of co-ordination between two different headquarters.» τονίζοντας την ανεπάρκεια των βρετανικών δυνάμεων και τελειώνει με το συμπέρασμά του στη σελ. 236 «it does not seem to me possible to conclude anything more definite than that the theory of «tacit connivance» aimed at establishing a German front against the Red Army is untenable. To some this will seem a disappointingly un-Ghurchiavellian conclusion. But, believe it or not, Churchill was really a very simple man.»
Ας δούμε και ένα μη Βρετανό:
γ. Lars Baerentzen «The German Withdrawal from Greece in 1944 and British Naval "Inactivity"» Journal of Modern Greek Studies Volume 5, Number 2, October 1987 σελ. 237-265, εκεί, και αυτός τεκμηριώνει ότι δεν υπήρξε ποτέ συμφωνία μεταξύ Άγγλων και Γερμανών για την απρόσκοπτη αποχώρηση των δεύτερων από Ελλάδα. «I shall argue that there is no evidence for deliberate lenient treatment of the Germans by the British forces at any time, and that some German officers' possibly sincere belief in the existence of a secret agreement with the British was mistaken..»
Αν διαβάσεις προσεκτικά και το ημερολόγιο, θα διαπιστώσεις μέσα από τις εκτιμήσεις των Γερμανών επιτελών (μιλάμε για Γενικό Επιτελείο) ότι προβληματίζονται για την στάση των Βρετανικών Δυνάμεων, πράγμα που δεν θα συνέβαινε αν υπήρχε συμφωνία.
Η εκτίμηση στην περί ιστιοφόρων προσβολή, εξάγεται από το γεγονός ότι ότι δεν αναφέρονται απώλειες σε προσωπικό, όπως κανονικά θα συνέβαινε και τονίζεται εντός του ημερολογίου σε άλλες περιπτώσεις. Εάν έχεις υπηρετήσει σε αίθουσα επιχειρήσεων στρατηγείου, θα πρέπει να γνωρίζεις πολύ καλά την ευαισθησία σε απώλειες προσωπικού και την αμεσότητα της αναφοράς. Μη βιάζεσαι να χαρακτηρίζεις "αυθαίρετες" τις εκτιμήσεις των άλλων, αν δεν ρωτήσεις πρώτα το σκεπτικό.
Σε ό,τι αφορά την δικογραφία (την οποία δεν βρήκες) επαναλαμβάνω, ότι εάν δεν την έχεις μελετήσει, δεν μπορείς να δίνεις οποιονδήποτε χαρακτηρισμό.
Για την ΟΙΕ
Ν. Λάζαρης